ΟΤΑΝ ΤΟ 70 ΤΜΧ ΞΕΚΙΝΟΥΣΕ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΘΕΙ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ 19/7/1974

Το βράδυ της 19ης Ιουλίου του 1974, με προετοιμασία μίας ώρας, το 70 ΤΜΧ έστειλε  αποσπάσματα με επικεφαλής τους λοχαγούς στην Κερύνεια, Αμμόχωστο και περιοχή Πεντάγειας-Μόρφου για ναρκοθέτηση των ακτών, σύμφωνα με το Σχέδιο Αμύνης Κύπρου.

Ο επικεφαλής του αποσπάσματος που πήγε στην Κερύνεια, ο αντιστράτηγος ε.α. Παναγιώτης Παναγόπουλος, υπολοχαγός και διοικητής του Λόχου Διοικήσεως τότε, μας απέστειλε πρόσφατα μερικές σελίδες από το πρόχειρο πολεμικό ημερολόγιο που κράτησε την εποχή εκείνη.

Ο αντιστράτηγος Παναγιώτης Παναγόπουλος, υπολοχαγός ΜΧ το 1974 , επικεφαλής του απόσπάσματος του Λόχου Διοικήσεως το οποίο  πήγε αρχικά στην Κερύνεια και μετά την κατάληψη της πόλης υπεράσπισε το Ανατολικό Μέτωπο, από τον Άγιο Επίκτητο μέχρι την Μια Μηλιά.

Παναγιώτης Παναγόπουλος, Άξιος Έλληνας και Αξιωματικός.

Δημοσιοποιούμε το φύλλο πορείας που επιδόθηκε στον λοχαγό μας το βράδυ της 19ης Ιουλίου από την Διοίκηση Μηχανικού με αποστολή την ένταξή μας υπό διοίκηση στο 3ο ΤΣ Κερύνειας.

Το απόσπασμα, στο οποίο τις επόμενες μέρες ενσωματώθηκαν και οι έφεδροί μας, έφτασε στην Κερύνεια στις 23.45 το βράδυ και προς μεγάλη μας έκπληξη πήραμε διαταγή από τον Συγκροτηματάρχη Στυλιανό Μιχόπουλο να μην ναρκοθετήσουμε την ακτή στο 5 μίλι, όπως ήταν προγραμματισμένο, διότι κατά την έκφρασή του «...προληπτικώς έχετε έρθει»! Η συνέχεια είναι σε όλους γνωστή.

Παρατηρήσατε ότι στο απόσπασμα που στάληκε στην Κερύνεια συμμετείχαν οι μετέπειτα αγνοούμενοι Παύλος Γεωργίου, Βρυώνης Μονιάτης και Χαράλαμπος Στεφανίδης που χάθηκαν όμως στην Λάπηθο. Ένα περίεργο και τραγικό παιγνίδι της μοίρας: Οι 3 μετέπειτα αγνοούμενοι ανήκαν μέχρι την 3η Αυγούστου στο απόσπασμα μας που μετακινήθηκε μετά τις 22/7/1974 στα υψώματα της Κλεπίνης, στον ανατολικό τομέα του μετώπου. Στις 3 Αυγούστου οι 3 στρατιώτες μας πήραν 24ωρη άδεια και μετά την λήξη της, επιστρέφοντας στην Κλεπίνη μέσω του 70 ΤΜΧ, διατάχθηκαν από το τάγμα να συμμετάσχουν στην αποστολή της Λαπήθου στις 5 Αυγούστου αντί να επιστρέψουν σε μας.

Ακολουθούν οι 3 σελίδες του πολεμικού ημερολογίου του Υπολοχαγού Παναγόπουλου για την περίοδο 22-7-1974 μέχρι 14-8-1974 κατά την οποία ο λόχος μας, ήδη ενισχυμένος με εφέδρους, αποχωρώντας από την Κερύνεια στρατοπέδευσε στα υψώματα κοντά στην Κλεπίνη και ανέλαβε τις ναρκοθετήσεις και τις καταστροφές σε ολόκληρο τον ανατολικό τομέα του μετώπου. 

Στην κατάσταση δεν περιλαμβάνονται τα ονόματα των δικών μας ανδρών που ανήκαν στην ανεξάρτητη ομάδα ηλεκτρικής πυροδότησης των 2 καταστροφών του οδικού δικτύου του ανατολικού μετώπου. Πρόκειται για την ομάδα του έφεδρου Ανθυπολοχαγού Χρίστου Σολομώντος  που είχε αναλάβει την ανατίναξη του κύριου δρόμου Κερύνειας-Κλεπίνης-Λευκωσίας σε 2 σημεία.

Αντιθέτως στην 3η ομάδα σημειώνεται το όνομα του στρατιώτη Ζήνωνα Αριστοδήμου που είχε αποσπασθεί σε μονάδα πεζικού και είχε αναλάβει την ανατίναξη, του ορεινού δρόμου προς το Βουφαβέντο. Ο Ζήνωνας, λίγο πριν φτάσουν τα τουρκικά άρματα, πυροδότησε την παγιδευμένη στροφή του δρόμου με βραδύκαυστο!  Και οι 3 καταστροφές εκτελέσθηκαν με μεγάλη ακρίβεια σώζωντας χιλιάδες στρατιώτες του πεζικού και των άλλων όπλων που υποχώρησαν προς Χαλέυκα- Αμμόχωστο στις 14/8/1974 από τα μέτωπα του Αγίου Επικτήτου και του Πενταδακτύλου.

Ακόμη ένα τραγικό παιγνίδι της μοίρας: Ο Κώστας Καλλιστράτου της Ομάδας Διοικήσεως, πιστός στο καθήκον, επέστρεφε από άδεια το πρωί της 14/8/1974 και ενώ κατευθυνόταν προς τα υψώματα της Κλεπίνης, ξεκίνησε η επίθεση των Τούρκων με αποτέλεσμα να εγκλωβισθεί στην περιοχή της Μιάς Μηλιάς-Κυθρέας και έκτοτε να αγνοείται. Στην πιο πάνω κατάσταση ο Κώστας Καλλιστράτου σημειώνεται ως αδειούχος.

Αυτά ήταν τα όπλα μας και αυτά ήταν τα οχήματά μας! Μόνο το Bedford ανήκε στην ΕΦ και αυτό δεν ήταν δικό μας, ήταν δανεικό από τα ΣΕΜ! Τα υπόλοιπα οχήματα, συμπεριλαμβανομένου του Land Rover της Αστυνομίας, τα βρήκαμε εγκαταλελειμμένα στην Κερύνεια και τα αξιοποιήσαμε για να διακινούνται οι 3 ανεξάρτητες ομάδες ναρκοθετήσεων.

ΠΗΓΗ: http://70tm.blogspot.gr 

Εγγραφο – ντοκουμέντο της CIA στον Κίσινγκερ: Η Κύπρος δεν θα 'χει καμία βοήθεια

Το έγγραφο-ντοκουμέντο, από τα πολλά που αποδέσμευσε η CIA, έχει ημερομηνία 5 Σεπτεμβρίου 1974 και είναι ενημερωτικό προς τον Χένρι Κίσινγκερ για τον Αττίλα 2.

Το έγγραφο - ντοκουμέντο, από τα πολλά που αποδέσμευσε η CIA, έχει ημερομηνία 5 Σεπτεμβρίου 1974 και είναι ενημερωτικό προς τον Χένρι Κίσινγκερ για τον Αττίλα 2.

Σύμφωνα με το militaire.gr, από αυτό το έγγραφο προκύπτει ότι οι ΗΠΑ γνώριζαν τα πάντα. Ακόμη και τι απώλειες είχαν οι Τούρκοι από τις επιχειρήσεις. Γνώριζαν για τον Αττίλα 2 και ήταν βέβαιοι ότι οι Τούρκοι δεν θα προχωρούσαν παραπέρα.

Στο έγγραφο αναφέρεται ότι οι Κύπριοι δεν έχουν μεγάλες δυνατότητες αντίστασης και επισημαίνουν ότι δεν θα έχουν καμία βοήθεια από την Ελλάδα.

Επίσης, γίνεται σαφές ότι οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών δεν έχουν καμία εντολή αντίστασης και ότι οι Βρετανοί δεν πρόκειται να ασχοληθούν όσο οι Τούρκοι τηρούν τα… συμφωνηθέντα και δεν επηρεάζουν τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο.

Στο έγγραφο προς τον Χένρι Κίσινγκερ αναφέρεται ότι ο «Αττίλας 2» θα πιέσει την ελληνική πλευρά να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων

Διαβάστε ΕΔΩ όλο το έγγραφο.

Έγγραφο CIA: Ελλ/τουρκική εμπλοκή – Αποκαλυπτικό για Κύπρο

Στη δημοσιότητα δόθηκε απόρρητη έκθεση της CIA που αφορά τις ισορροπίες τρόμου στο Αιγαίο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Η έκθεση καταγράφει όλα τα γεγονότα που διατάραξαν κατά καιρούς αυτές τις ισορροπίες τα τελευταία 30 χρόνια.

Η CIA προέβλεπε πόλεμο ανάμεσα στις δυο χώρες με σοβαρές απώλειες και για τις δυο χώρες. Από τις ισορροπίες αυτές, δεν λείπει ούτε η Κύπρος, για την οποία γίνεται εκτενής αναφορά, ειδικότερα στα γεγονότα του 1974 και την εμπλοκή της Ελλάδος και πιο συγκεκριμένα στα γεγονότα του μαύρου Ιούλη του 1974, με την κάθοδο της Χούντας των Αθηνών στο νησί, όπου πραγματοποίησε το προδοτικό πραξικόπημα.

Στην έκθεση γίνεται αναφορά και για τον εξοπλισμό που λάμβαναν οι δυνάμεις της Κύπρου από την Ελλάδα μετά τα γεγονότα του 1974.

Το έγγραφο είναι 37 σελίδες και σ΄ αυτό αναφέρονται τα εξής σημαντικά:
•Προέβλεπαν από το 1984, ότι η ισορροπία στο Αιγαίο θα διατηρηθεί μέχρι το 1992 και μετά η “ψαλίδα” θ΄αρχίσει ν΄ ανοίγει υπέρ της Τουρκίας. Οι αιτίες που επικαλούνται είναι αυτονόητες γνωρίζοντας προφανώς καλύτερα από εμάς ποιοι πολιτικοί πιθανότατα θα κυβερνούσαν τη χώρα.
•Οι Αμερικανοί πίστευαν το 1984 ότι ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος θα είχε μεγάλες απώλειες και για τις δύο πλευρές. Η ισορροπία στρατιωτικών δυνάμεων που υπήρχε τότε και την οποία προέβλεπαν ότι θα διατηρούνταν μέχρι τις αρχές του 1990,ήταν κατά τη γνώμη τους ο πιο αξιόπιστος αποτρεπτικός παράγοντας για έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο.

•Οι επιπτώσεις μιας στρατιωτικής ελληνοτουρκικής σύγκρουσης για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα ήταν σοβαρές, αφού η άμυνα της Συμμαχίας στο νοτιοανατολικό της άκρο θα αποδυναμωνόταν τελείως.
•Επισήμαιναν ότι η Τουρκία έχει πολύ μεγαλύτερο στρατό αλλά ένας μεγάλος αριθμός των δυνάμεών της είναι απασχολημένο με εσωτερικές απειλές και μέτωπα. Οι Τούρκοι έγραφαν ,δεν νιώθουν να απειλούνται από τους Έλληνες. Αντιθέτως επισήμαιναν ότι οι Έλληνες ειδικά μετά από το 1974 και τον Αττίλα στην Κύπρο, έχουν επικεντρώσει την άμυνα και την ασφάλειά τους στην Τουρκία και μόνο.
•Οι κινήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος είχε βελτιώσει τις σχέσεις της Ελλάδας με τη Βουλγαρία δεν είχαν περάσει απαρατήρητες από τους Αμερικανούς.

•Οι Αμερικανοί της CIA αναφερόμενοι στην κυπριακή τραγωδία ρίχνουν όλη την ευθύνη στους …υπαλλήλους τους χουντικούς!
•Στο έγγραφο του 1984 επισημαίνεται ότι η Ελλάδα τη δεκαετία 1970-80 αναπτύχθηκε οικονομικά πιο γρήγορα από τη Τουρκία και γι΄ αυτό μπόρεσε να εξοπλιστεί καλύτερα παραλαμβάνοντας άρματα μάχης, τεθωρακισμένα, μαχητικά αεροσκάφη και πολεμικά πλοία.
•Με την ισορροπία του 7 προς 10 γράφουν οι Αμερικανοί ,η Ελλάδα μπόρεσε όπως γράφουν να προχωρήσει στην αγορά των πρώτων 40 μαχητικών αεροσκαφών F-16.

•Την ίδια στιγμή επισήμαιναν την μεγάλη προσπάθεια που έχει ξεκινήσει στην Τουρκία για τον εκσυγχρονισμό των δικών της ΕΔ. Ο οποίος από τότε γινόταν με σημαντικές συμπαραγωγές κι όχι μόνο με αγορές.
•Η Θράκη κατά το έγγραφο της CIA ήταν -και είναι- απροσπέλαστη.
•Για την ελληνική ΠΑ οι Αμερικανοί έγραφαν ότι μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80  είχε το απόλυτο πλεονέκτημα όχι μόνο λόγω εξοπλισμού, αλλά κυρίως λόγω της ανωτερότητας του προσωπικού της. Σε περίπτωση πολέμου, εκείνη την εποχή, έγραφαν οι Αμερικανοί της CIA , “οι Τούρκοι θα πλήρωναν πολύ υψηλό τίμημα απωλειών. Όχι μόνο με καταρρίψεις αεροσκαφών. Οι Αμερικανοί εκτιμώντας ότι η αντιαεροποτική άμυνα της Τουρκίας ήταν απαρχαιωμένη, έγραφαν ότι δεν θα μπορούσαν να προστατεύσουν τις βάσεις τους από ελληνικές αεροπορικές επιδρομές. Ωστόσο το 1984 εκτιμούσαν ότι η αντιαεροπορική άμυνα της Τουρκίας θα έκανε πιο δύσκολη τη ζωή των Ελλήνων χειριστών.

Νησιά Φρούρια

•Στο έγγραφο της CIA γίνεται αναφορά στα ελληνικά νησιά Ρόδος,Κως, Σάμος,Χίος, Λέσβος και Λήμνος. Η άμυνά τους εθεωρείτο επαρκής στην αντιμετώπιση της 4ης Τουρκικής Στρατιάς του Αιγαίου. Οι συγκρίσεις που κάνουν σε χερσαίες δυνάμεις, αεροπορία και ναυτικό μετέδιδαν πάντα την εικόνα μιας πολύ αμφίρροπης στρατιωτικής σύγκρουσης.
Το συμπέρασμα που προκύπτει από το έγγραφο είναι ότι ο χρόνος θα λειτουργούσε εις βάρος της Ελλάδας. Οι Αμερικανοί έκαναν αυτή την εκτίμηση στηριζόμενοι στα οικονομικά μεγέθη των δύο χωρών, που έδειχναν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αντέξει την κούρσα των εξοπλισμών.Τουλάχιστον με τον τρόπο που αντιμετώπισε η χώρα τον εξοπλισμό των ΕΔ. Είναι γνωστό τι ακολούθησε.

Από τα όσα γράφουν οι Αμερικανοί, δικαιώνονται όσοι υποστηρίζουν ότι κάθε ελληνοτουρκική κρίση μας βρίσκει και θα μας βρίσκει σε χειρότερη κατάσταση.

Δείτε εδώ όλη την απόρρητη έκθεση για τον συσχετισμό δυνάμεων στο Αιγαίο και την εμπλοκή Κύπρου

ΠΗΓΗ:http://www.imerisia.gr/

ΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ 13-18 ΓΕΝΑΡΗ 1964

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

Μια απάντηση προς όσους πιπιλίζουν ακόμη«εκάμαμεν τζ’ εμείς»

Οι πικρές θύμησες ας μας πάρουν νοερά τις μέρες αυτές πίσω στο 1964, με τους «αδελφούς» Τούρκους να κάνουν παντοειδή εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων της Κύπρου. Από το αρχείο μου καταγράφω τα όσα έγιναν τις ίδιες αυτές μέρες της χρονιάς εκείνης, όπως δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες. Για φρεσκάρισμα της μνήμης όσων τα έζησαν και, ειδικά, προς γνώση εκείνων που τα αγνοούν:

ΔΕΥΤΕΡΑ, 13 Ιανουαρίου 1964

– Οι Τούρκοι ληστοσυμμορίται συνεχίζουν την δράσιν των καθ’ άπασαν την Κύπρον. Εις την τοποθεσίαν «Κουρβούλα», παρά την Λεύκαν, Τούρκοι έκλεψαν 430 αίγας της Μονής Κύκκου. Εις Χαμίτ Μάνδρες, επίσης, εκλάπησαν 15 αίγες ανήκουσες εις Έλληνα.

– Εις Λευκωσίαν, τρεις Έλληνες απήχθησαν υπό Τούρκων εις την Οδόν Αθανασίου Διάκου, παρά τας αποθήκας Γαλαταριώτη.

– Εις το χωρίον Κόσιη, Έλληνεες χωροφύλακες επυροβολήθησαν υπό Τούρκων, με αποτέλεσμα τον τραυματισμόν ενός εξ αυτών.

ΤΡΙΤΗ, 14 Ιανουαρίου

– Έτεροι δύο παράνομοι τουρκικοί πομποί, ο εις εις Λεμεσόν και ο έτερος εις Πάφον, ήρχισαν να λειτουργούν από σήμερον.

– Οι Τούρκοι εξακολουθούν να κρατούν ως ομήρους τον Ανδρεάν Γ. Σκώττην, Ιωσήφ Ι. Πιτζιολήν και Ανδρέαν Κόσαγκαν, άπαντες κατοίκους Παλουριωτίσσης.



ΤΕΤΑΡΤΗ, 15 Ιανουαρίου

– Η κατάστασις εις ολόκληρον την νήσον παραμένει η ιδία. Οι Τούρκοι στασιασταί μεταβαίνουν εις μικτά χωρία όπου διαμένουν ομόφυλοί των, και τους αναγκάζουν τη απειλή όπλων να μετοικήσουν εις τ/κ αμιγή χωρία. Πολλοί όμως αρνούνται να συμμορφωθούν προς τους στασιαστάς και παραμένουν εις τα χωρία των.

– Ανεκοινώθη ότι ο Έλλην υπήκοος Νικόλας Τζαμζής, 29 ετών, ελλείπει από της 12ης τρέχοντος ότε ανεχώρησεν εκ Λευκωσίας δια να επισκεφθή το χωρίον Γιαλιά.

ΠΕΜΠΤΗ, 16 Ιανουαρίου

– Συνεχίζονται και σήμερον οι μετοικήσεις Τούρκων. Δχετικόν ανακοινωθέν αναφέρει ότι 64 κάτοικοι του χωρίου Τραπεζού εγκατέλειψαν τας οικίας των και μετώκησαν εις Ορτάκιογιου, τη προτροπή αμοφύλων των φερόντων αυτόματα όπλα.

– Παρ’ όλας τας πιέσεις των Τούρκων εξτρεμιστών, οι Τούρκοι κάτοικοι της Λαπήθου ηρνήθησαν να εγκαταλείψουν το χωρίον των.

– Τούρκοι στασιασταί διέρρηξαν την οικίαν Αρμενίου εις Λευκωσία και εγκατεστάθησαν εντός αυτής.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 17 Ιανουαρίου

– Εις το χωρίον Βασίλεια, 25 Τούρκοι ηρνήθησαν να εγκαταλείψουν τας οικίας των παρά τους εκβιασμούς ομοφύλων των, δηλώσαντες ότι ουδείς εκ των Ελλήνων τους ηπείλησε.

ΣΑΒΒΑΤΟΝ, 18 Ιαναουαρίου

– Τούρκοι στασιασταί εγκατέστηααν πολυβολεία εις Άγιον Ιλαρίωνα και ότι ήνοιξαν πυρ εναντίον ανυπεράσπιστων κατοίκων εκ Καρμίου. Εις την εν λόγω περιοχή επισημάνθησαν δύο στρατιωτικά αυτοκίνητα «Λαντ Ρόβερ» και αριθμός ιδιωτικών τουρκικών αυτοκινήτων, τα οποία εκτελούν περιπολίας.

ΔΕΥΤΕΡΑ, 20 Ιανουαρίου

– Ένοπλοι Τούρκοι στασιασταί, τέως αστυνομικοί, συνοδευόμενοι υπό Άγγλου στρατιωτικού, επέδραμον εις το πανδοχείον Αγίου Αντωνίου εν Λευκωσία και απήγαγον τρεις Έλληνας Κυπρίους.

– Δύο τουρκικά πολεμικά σκάφη κατέπλευσαν εις Αμμόχωστον κομίσαντα 304 τόνους τροφίμων, κουβέρτες και αντίσκηνα, δια τους εν Κύπρω Τούρκους.

– Τρεις Τουρκόπαιδες εύρον τον θάνατον, συνεπεία ψύχους και ανθυγιεινών συνθηκών εις το χωρίον Τέμπλος.

ΤΡΙΤΗ, 21 Ιανουαρίου

– Αφέθησαν ελεύθεροι οι τρεις συλληφθέντες χθες υπό των Τούρκων Έλληνες Κύπριοι. Ούτοι αφηγήθησαν προς τους δημοσιογράφους απεριγράπτους κακοποιήσεις.

– Οκτώ ένοπλοι Τούρκοι επετέθησαν εναντίον αστυνομικών και εργατών της ΣΥΤΑ, εις το χωρίον Σουσκιού της Πάφου.

– Η ΤΟΥΡΔΥΚ κινείται κατά μήκος του Πενταδακτύλου προς την κατεύθυνσιν των ελληνικών χωρίων Σύσκληπος, Άγιος Ερμόλαος και Αγριδάκι. Οι κινήσεις αυταί εμβάλλουν εις μεγάλην ανησυχίαν τους Έλληνας κατοίκους της περιοχής.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 24 Ιανουαρίου

– Δεκαπενταετής Έλλην έφηβος ρκ Τρυπημένης επυροβολήθη και εφονεύθη υπό Τούρκων συμμοριτών παρά το χωρίον Άγιος Χαρίτων.

– Εις διαφόρους περιοχάς της Επαρχίας Πάφου διεξάγονται συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, κατόπιν επιθέσεως εξάλλων Τούρκων οπλοφόρων.

– Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Φαζίλ Κιουτσούκ δήλωσε προς το πρακτορείο «Τας», ότι «η μόνη λύσις η οποία δύναται να εγγυηθή εις την τουρκικήν κοινότητα ασφάλειαν ζωής και περιουσίας είναι ο διαμελισμός, ο οπίος αποτελεί την βασικήν πολιτικήν της τουρκικής ηγεσίας».

– Η Λευκωσία εδονήθη από εκκωφαντικάς εκρήξεις. Το τέμενος Μπαϊρακάρη υπέστη σημαντικάς ζημίας, ο δε μιναρές κατέρρευσεν.

(Αρχείο Νίκου Παπαναστασίου-απόσπασμα)

ΑΥΤΑ εν ολίγοις για την εγκληματικότητα των Τούρκων και την προσπάθειά τους να προωθήσουν τα σχέδιά τους για διχοτόμηση της Κύπρου. Τα οποία αποτελούν και αποστομωτική απάντηση προς όσους προβάλλουν ανιστόρητους ισχυρισμούς ότι «τζ’ εμείς εκάμανεν», εννοώντας εγκλήματα σε βάρος των Τούρκων. Σύγκριση, όμως, μεταξύ των δύο δεν υπάρχει, ιδίως με όσα ανήκουστα διέπραξαν οι Τούρκοι σε βάρος του ελληνικού πληθυσμού κατά την εισβολή του 1974. Σύγκριση ενός κουνουπιού…με μιαν καμήλα, δεν μπορεί να γίνει…

ΚΥΠΡΟΣ ΕΙΣΒΟΛΗ: Αποκαλυπτικές καταθέσεις στη Βουλή - "Μας βομβαρδίζουν - Αυτοσυγκράτηση"

Οι καταθέσεις στην επιτροπή της Βουλής για το Φάκελο της Κύπρου είναι σε πολλές περιπτώσεις αποκαλυπτικές. "Βομβαρδιζόμαστε" ,έλεγαν οι τοπικοί διοικητές, "αυτοσυγκράτηση" έλεγαν τα Γενικά Επιτελεία "πρόκειται για άσκηση"! 

 Αντώνης Κακαράς 

ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Από τα υλικά των συνεδριάσεων της επιτροπής της Βουλής για το Φάκελο της Κύπρου, προκύπτουν αξιόλογα στοιχεία. Πολλά απ’ αυτά, αδιερεύνητα δικαστικά, περιλαμβάνονται και στη μήνυση του Αρ. Χατζηπαναγιώτου κατά εκατόν είκοσι επτά στρατιωτικών που έδρασαν στο πραξικόπημα. Δεν εντοπίσθηκαν έγγραφα στις υπηρεσίες του ναυτικού, που να περιλαμβάνουν γεγονότα αναφερόμενα σ’ αυτή τη μήνυση. Το κύριο μέρος των ακολούθων στοιχείων είναι από τις απαντήσεις των μαρτύρων σε ερωτήματα που απευθύνει στους μάρτυρες ο Βουλευτής Κ. Κάππος. 

Καταθέτει ο υποστράτηγος Πούλος Γεώργιος, που κατά την εισβολή ήταν επικεφαλής του πυροβολικού στην Κύπρο, και λέει πως ο ναυτικός διοικητής Κύπρου Παπαγιάννης τους είχε πει ότι κινούνται πλοία προς το νησί . «Οι Τούρκοι εκτελούν ναυτικήν άσκησιν κατόπιν αδείας αρχών ΝΑΤΟ. Να επιδείξετε αυτοσυγκράτησιν» είπαν από το ΑΕΔ Ο Πούλος τηλεφωνεί στο ΑΕΔ στον υποστράτηγο Χανιώτη και του λέει «...δεν ακούτε κύριε αρχηγέ τους βομβαρδισμούς;» Η απάντηση ήταν η ίδια: αυτοσυγκράτηση. 

Καταθέτει και για το ελικοπτεροφόρο των Άγγλων που βρέθηκε να είναι στο ύψος της Κυρήνειας και μόνον πέντε μίλια ανατολικά από την αρμάδα, που έκανε την απόβαση. «...δεν είχαν διαλυθεί τα τμήματα αμύνης. Με την εκεχειρία και μετά παρουσιάστηκε ένα φαινόμενο διαρροής των τμημάτων. Έφευγαν, εγκατέλειπαν το τμήμα τους και πήγαιναν στα σπίτια και κρυβόντουσαν, δηλαδή εμείς είχαμε αποτύχει στην άμυνά μας…»

Σημειώνει πως επαρκούσε ο χρόνος της εκεχειρίας για επιστράτευση «...από τις 22 μέχρι…είναι περίπου είκοσι μέρες, υπήρχε δυνατότητα { για επιστράτευση} αλλά δεν υπήρχε προθυμία προσελεύσεως και υπακοής και πιθανόν αυτό το πράγμα να ήταν συνέπεια και της τραγικής εξελίξεως της αποβάσεως και του προηγηθέντος στρατιωτικού πραξικοπήματος…».

Δεν συναντήσαμε στις καταθέσεις, την ερμηνεία της πτώσης του ελληνικού μεταγωγικού στο αεροδρόμιο από αντιαεροπορικό πυροβόλο της άμυνας. Ο υπεύθυνος επιτελής του ΓΕΕΦ δεν είχε ενημερώσει σωστά την α/α άμυνα για την επικείμενη έλευση από Ελλάδα της μόνης ουσιαστικής βοήθειας, δηλαδή των αεροσκαφών με τους καταδρομείς.

Όσο για τους ΄΄στόλους των μεγάλων δυνάμεων που είχαν περικυκλώσει την Κύπρο στο πραξικόπημα΄΄ είναι στοιχείο πολλαπλά ερμηνευμένο. Η κύκλωση της Κύπρου στο πραξικόπημα από πολεμικά πλοία, είναι μια πρόσθετη απόδειξη, πως γνώριζαν τι μέλλει γενέσθαι. Άρα η άποψη περί συμπαιγνίας ενισχύεται και μ’ αυτόν τον τρόπο.

Το ελικοπτεροφόρο ευρισκόμενο σε απόσταση πέντε μόνο μιλίων από την περιοχή αποβάσεως, είναι σαν να συμμετέχει στις επιχειρήσεις. Προφανώς ο Κάππος και οι άλλοι Βουλευτές της επιτροπής θεώρησαν πως πέντε μίλια είναι μεγάλη απόσταση στη θάλασσα. Ουσιαστικά το αγγλικό πλοίο ήταν εκεί για την απόβαση. Εξ άλλου έχει αποδειχτεί από τις υποκλοπές πως βοηθούσε, συνέπραττε με τους Τούρκους.

Τέλος τα της ΄΄αυτοσυγκράτησης΄΄ που κατ΄ επανάληψη άκουγαν οι στρατιωτικοί του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς από την Αθήνα, σήμαιναν ακριβώς πως η εισβολή ήταν εν γνώσει των Ιωαννίδη, Μπονάνου και κάποιων επιτελών τους στο ΑΕΔ (Χανιώτης οπωσδήποτε, αφού και αυτός απαιτούσε ΄΄αυτοσυγκράτηση΄΄, όταν ο Πούλος έβγαζε το τηλέφωνο έξω από το παράθυρο και του έλεγε να ακούσει τους βομβαρδισμούς, που γίνονταν εκείνη τη στιγμή).

Ο Συνταγματάρχης Κατσαδήμας, ήταν επιτελής στο ΓΕΕΘΑ στην εισβολή. Συμμετέχει σε συσκέψεις αλλά δεν φωτίζει τα πράγματα σε ότι τον ρωτούν. ΄΄Δεν άκουσα, δεν είδα, δεν συμμετείχα, δεν ήταν αρμοδιότητά μου΄΄.

Σε ερώτηση του Κάππου «...έχετε υπόψιν σας για κάποιο σχέδιο που δόθηκε από το ΓΕΕΦ στο ΑΕΔ για την απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο...» και το οποίο είχε παραδώσει Άγγλος συνταγματάρχης ονόματι Σπρέικεν πριν τις επιχειρήσεις, απαντά πως δεν γνωρίζει.

Για τις καθησυχαστικές παραινέσεις του ΑΕΔ προς τους βομβαρδιζόμενους, ρίχνει το ανάθεμα στους τελευταίους. Θεωρεί την μη ανταπόδοση των πυρών ενέργεια αντιστρατιωτική, αντιδεοντολογική, «...όπως θέλετε πέστε το. Δεν ήταν φυσιολογική η αντίδραση αυτή…όταν ο προϊστάμενος είναι χίλια χιλιόμετρα μακριά και αυτός που δέχεται την επίθεση είναι εκεί που είναι, είναι λίγο τραβηγμένο να περιμένει να του πει ο προϊστάμενος αν θα πρέπει να κτυπήσει …».

Η μόνη εξήγηση που μπορεί να δοθεί, είναι πως οι αρμόδιοι της Κύπρου στο ΓΕΕΦ, όλοι άνθρωποι του καθεστώτος και πιστοί του Ιωαννίδη, υπάκουαν σ’ αυτόν και όχι στη λογική. Δεν αντέδρασαν ως αμυνόμενοι που δέχονται επίθεση.

Στην πλύση εγκεφάλου που έχουν υποστεί για το Κυπριακό, τα γεγονότα του πραξικοπήματος και της εισβολής αποτελούν ακόμα τμήμα της τακτικής ΄΄ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα΄΄. Λησμόνησαν πως είναι αρχή που ισχύει παντού και πάντα σε όλους τους στρατούς, τους ενόπλους και τους αόπλους. Όταν σε πυροβολεί ο εχθρός και κινδυνεύει η ζωή σου, δεν περιμένεις εντολή για να απαντήσεις. Επομένως η εντολή ΄΄αυτοσυγκράτηση΄΄ ερμηνευόταν απ’ αυτούς πως ΄΄κάτι ξέρουν που θα ακολουθήσει και δεν το ξέρουμε εμείς΄΄. Κάτι παρόμοιο ισχυρίζεται και ο Αραπάκης που γυρίζει πίσω τα υποβρύχια. Δεν ήξερε, λέει, τι συνεννοήσεις και συμφωνίες υπάρχουν.

Ο Κορκόντζηλος είχε πάρει μέρος στην επίθεση κατά του προεδρικού μεγάρου στο πραξικόπημα ως επικεφαλής επιλαρχίας αρμάτων.

Για την αποτυχία της επιστράτευσης στην Κύπρο είναι πιο επιεικής από τον Πούλο. «…επιστράτευση έγινε, αλλά έγινε υπό το κράτος της τουρκικής απειλής, ήταν επάνω τα αεροπλάνα…» Συμπληρώνει πως στη διάρκεια της ανακωχής είχε επιστρατευθεί ο κόσμος. Αλλά σύγχρονα όπλα δεν υπήρχαν, υπήρχαν τα παλιά, δεν μπορούσαν να συγκριθούν τα όπλα της εθνοφρουράς με τα όπλα της Τουρκίας.

Ο αυστηρός στρατηγός του ΓΕΕΦ, δεν είχε την ΄΄κατανόηση΄΄ του Κορκόντζηλου. Ο τελευταίος από τη μια μεριά δεν είχε πρόβλημα να βομβαρδίσει το προεδρικό μέγαρο κατά το πραξικόπημα (απαιτώντας προηγουμένως γραπτή εντολή από τον αρχηγό του στρατού το Γαλατσάνο, που δόθηκε και κόστισε στον Γαλατσάνο την αποστρατεία του νωρίς, σε αντίθεση με Παπανικολάου και Αραπάκη (εξ ων ο Αραπάκης, το ‘παιξε ως ο κύριος των Ηρακλέων της αποκατάστασης της δημοκρατίας...!! Να γελάς ή να κλαις;).

Από την άλλη (ο Κορκότζηλος) αισθανόταν υπεύθυνος για την αποτυχία της επιστράτευσης κατά την εισβολή, και προσπαθεί να την αιτιολογήσει. Όποιοι αξιωματικοί μεσαίων και μικρών βαθμών ήταν και οπαδοί της ΄΄επανάστασης΄΄, πίστευαν τυφλά σ’ αυτό που έκαναν. Έτσι τους είχε πλάσει η προπαγάνδα, ο τρόπος εκπαίδευσης, η διαφώτιση, το παραλήρημα του Ιωαννίδη για τα ΄΄εθνικά οράματα΄΄. Αυτά τα στελέχη ήταν οπλισμένα όργανα, έτοιμα να εκραγούν.

Τα αποτελέσματα των ενεργειών τους, ήταν οδυνηρή έκπληξη για τους ίδιους. Οι στρατηγοί, οι ναύαρχοι και οι πτέραρχοι αποδεχόμενοι επικεφαλής τους έναν ταξίαρχο, δεν αισθάνθηκαν να είναι συνυπεύθυνοι, αφού και στη μεταπολίτευση η πολιτεία του Καραμανλή αλλά και του Παπανδρέου δεν τους αντιμετώπισε ως συνενόχους.

Ο Σκλαβενίτης είναι πολύφερνος, πολυπράγμων, από τους ανθρώπους του Γρίβα πριν τη δικτατορία, πάντα σε επίκαιρες θέσεις στις ΕΔ για το Κυπριακό. Περιλαμβανόταν και στον πρόσφατο κατάλογο για μετάλλιο.

Στην κατάθεσή του εξηγεί μια ΄΄παράλειψη΄΄ που αφορούσε την ΕΟΚΑ Β΄ και τη σχέση του με την οργάνωση αυτή. «…στην πρώτη αναφορά που υπέβαλλα, ήταν παράλειψη που δεν ανέφερα, ότι ήταν αποστολή μου, να συγκρατήσω τους οπαδούς της ΕΟΚΑ Β΄…»

Ο Σκλαβενίτης φαίνεται πως δεν έκανε στη μεταπολίτευση προσφυγή κατά της απόταξής του από το στρατό. Ερωτώμενος σχετικά από τον Κάππο απαντά: «...εγώ δεν ήξερα καμία λέξη ΄΄συμφέρον΄΄, όταν πήγα να μπω στη Σχολή Ευελπίδων κύριε Βουλευτά. Όταν υπεισέρχεται το συμφέρον, και αρχίζουμε από ‘κει και πέρα να βλέπουμε το συμφέρον το δικό μας και το συμφέρον της υπηρεσίας, το θεώρησα σκόπιμο και ήταν και δικαίωμά μου να μην υποβάλλω αναφορά...».

Ο αξιωματικός αυτός εμφανίζεται εδώ πάνω από συμφέροντα και με υπερήφανη θέση. Ανεξάρτητα από την προσέγγιση στα περί ΄΄υπηρεσιακού συμφέροντος΄΄, εκτιμάται γι’ αυτή του τη στάση, τουλάχιστον όσον αφορά την άγρα βαθμών, εφ’ όσον διατήρησε και στο μέλλον την ίδια θέση. Άλλο θέμα είναι οι ευθύνες του για τις πράξεις του σε πραξικοπήματα.

Ο Δρουσιώτης (που έχει ψάξει τα γεγονότα και τα πρόσωπα με το Κυπριακό), αναφέρει μια απάντηση του Σκλαβενίτη στον Μπούρλο του ΓΕΕΦ τον Ιούνιο του 1974 για τις απόψεις/ κινήσεις του Μακαρίου στο θέμα των δοκίμων αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς «...Ε το φουκαρά, ε τον κακομοίρη, ίσως αλλάξει γνώμη...» Εάν αληθεύει αυτό ο Σκλαβενίτης γνώριζε για το επικείμενο πραξικόπημα.

Ο Ντενίσης είναι ο στρατηγός του ΓΕΕΦ, που ανακαλείται στην Αθήνα προ του πραξικοπήματος, επειδή δεν του έχουν εμπιστοσύνη. Τον ερωτούν στην επιτροπή της Βουλής, γιατί τα στρατόπεδα της εθνοφρουράς παρακολουθούνταν τη νύχτα από δυνάμεις του επικουρικού, πιστές στον Μακάριο (εξ ου και το πραξικόπημα γίνεται ώρα 0830, που έχουν αποσυρθεί οι μακαριακοί) και εάν το είχε συζητήσει αυτό με τον Αρχιεπίσκοπο. Καθώς επίσης για τη μείωση της εθνοφρουράς, που είχε εξαγγείλει ο Μακάριος, και απαντά: «...εγώ σαν αρχηγός της εθνικής φρουράς ασφαλώς είχα την εντύπωση, ότι δεν πρέπει να μειωθεί η δύναμη της ΕΦ, διότι θα δυσκολευότανε η αποστολή που είχε…τον Ιούνιο μας έφερε κάτι πληροφορίες το 2ο γραφείο ότι βρέθηκε από έναν Άγγλο αξιωματικό ένα σχέδιο…το στείλαμε στο επιτελείο…»

Είχε παραδοθεί αυτό το σχέδιο από τον Βρετανό στρατιωτικό ακόλουθο στο ΓΕΕΦ. Ήταν το σχέδιο εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο. Το έστειλαν στην Αθήνα και δεν ασχολήθηκαν άλλο. Το ΑΕΔ γνώριζε τα της εισβολής ως συνέπεια του πραξικοπήματος, με τις διαβεβαιώσεις των Αμερικανών πως οι Τούρκοι θα πάρουν ΄΄μικρό κομμάτι μόνον΄΄ από το νησί. Επομένως τι να την κάνουν την πληροφορία του Άγγλου; Ήταν και ύποπτη η προέλευση, καθ’ ότι προερχόταν από τον στρατιωτικό ακόλουθο, αρμόδιο εκ της θέσης του να κάνει και προβοκάτσιες. Ήταν όμως και μια κίνηση από την πλευρά των Άγγλων, που τους δίνει υποτίθεται άλλοθι στις κατηγορίες, πως γνώριζαν για την εισβολή. Έτσι μπορούν να λένε πως γνώριζαν, αλλά το είπαν και στους Έλληνες μέσω του στρατιωτικού ακολούθου. Η ίδια δηλαδή ενέργεια που είχε γίνει από τον Αμερικανό Πρέσβη προς τον Αβέρωφ πριν το πραξικόπημα.

Ο υποπτέραρχος Καραστρατήρας ήταν επιτελής στο ΓΕΕΦ και ενημερώνεται από τον συνάδελφό του αντιπλοίαρχο Παπαγιάννη (το Διοικητή της Ναυτικής Διοίκησης Κύπρου) για το πραξικόπημα, μία ώρα πριν εκδηλωθεί. Δεν ήταν και τόσο απαραίτητη η συμβολή της αεροπορίας στο πραξικόπημα. Έτσι κι αλλιώς αεροπλάνα δεν χρειαζόντουσαν στην επιχείρηση.

Ο αντισυνταγματάρχης Σημαιοφορίδης υπηρετούσε στο κλιμάκιο της ΚΥΠ στην Κύπρο και καταθέτει, πως η υπηρεσία του είχε πολλές ενδείξεις, πως ετοίμαζαν οι Τούρκοι απόβαση, από μετακινήσεις ραντάρ, από κατασκόπους που έπιασαν και ανέκριναν κ.λ.π.

Ο υποστράτηγος Παπαδάκης είχε κληθεί και πήρε μέρος στη συσκέψεις για την ανατροπή του Μακαρίου. Από τις απαντήσεις στις ερωτήσεις που του απευθύνει ο Κάππος, δεν βγαίνει τίποτε. Εκτός του ότι, στις συσκέψεις αυτές παρίστανται οι Ιωαννίδης, Γεωργίτσης, Κομπόκης, Παπαδάκης και ο ΑΕΔ Μπονάνος στο γραφείο του οποίου και συγκεντρώθηκαν στις 2 Ιούλη 1974.

Έμεσα διαψεύδει τον Γεωργίτση, που λέει στη δική του κατάθεση πως ρώτησε «...ποιες είναι οι διεθνείς επιπτώσεις εκ της ενεργείας ανατροπής του Μακαρίου και ιδία ποια η αντίδραση της Τουρκίας…».

Λέει ο Παπαδάκης: «...για να είμαι ειλικρινής, δεν άκουσα το Γεωργίτση να ρωτάει αυτά τα πράγματα...». Έτσι αποδυναμώνει την ΄΄ευαισθησία΄΄ του Γεωργίτση για τον διεθνή αντίκτυπο του πραξικοπήματος και τις πιθανές αντιδράσεις της Τουρκίας. Για τις ίδιες αντιδράσεις, ο Μπονάνος, (κατά τον Γεωργίτση), απάντησε ότι «...το θέμα είναι δικό μου…» Εννοούσε ο μέγας αρχηγός πως την Τουρκία θα την αντιμετωπίσει αυτός. Νόμιζε ο Μπονάνος πως επειδή διοικεί τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μπορεί να παίζει σε διεθνή σκακιέρα. Ναι ο αφελής, ή μήπως δεν ήταν καθόλου τέτοιος;

Ο συνταγματάρχης Παλαΐνης υπηρετεί τρεις αρχηγούς στρατού ως διευθυντής του γραφείου τους (Τσούμπα, Ζαγοριανάκο, Γαλατσάνο). Δεν ήταν παρών σε συσκέψεις προετοιμασίας του πραξικοπήματος, αλλά καταθέτει πως κλήθηκε την άλλη μέρα, επειδή ήταν στο γραφείο του Γαλατσάνου. Και τούτο για να είναι, όπως λέει, σύνδεσμος, να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να ενημερώνει τον αρχηγό.

Συμπληρώνει πως, όταν εκδηλώθηκε το πραξικόπημα όλη η επιχείρηση κατευθυνόταν από το ΑΕΔ. Επιβεβαιώνει πως έπρεπε να δοθεί κάποια ειδική εντολή στους διοικητές των τεθωρακισμένων στην Κύπρο για συμμετοχή. « … εστάλη λοιπόν αξιωματικός αγγελιαφόρος που μετέφερε γραπτή εντολή...στους διοικητάς τεθωρακισμένων ίσως Κορκόντζηλο…δηλαδή οδηγίες του αρχηγού, επειδή έτυχε να είναι των τεθωρακισμένων ο αρχηγός στρατού…»

Ο Γεωργίτσης αναλαμβάνει τη θέση του Ντενίση στο ΓΕΕΦ και επικεφαλής του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου. Απαντάει στην επιτροπή και λέει πολλά, αιτιολογώντας κατ’ αρχήν γιατί επέλεξαν αυτόν και τον Κομπόκη. 

Αφήνει και αιχμές για το ρόλο των Άγγλων στην εισβολή «...Το ελικοπτεροφόρο ΄΄ΕΡΜΗΣ΄΄ είχε κατέβει στην Κυρήνεια για να πάρει Άγγλους, Ελληνοκύπριους Άγγλους υπηκόους και Τούρκους πάλι…από ορισμένους που ήλθαν εκ των υστέρων και μας είπαν, ότι έβαζαν σε ένταση μουσική για να μην ακούμε τις κανονιές, που έριχναν από το ελικοπτεροφόρο.

..ΚΑΠΠΟΣ: Αυτό για το ότι επισκευάζονταν τα τούρκικα αεροπλάνα στις βρετανικές βάσεις, …

ΓΕΩΡΓΙΤΣΗΣ: …για να διώξουν το προσωπικό από τα υπόστεγα αυτά, κάτι το ύποπτο υπάρχει…»

Απέδωσε την ολιγωρία και τη μη αντίδραση τις πρώτες ώρες της εισβολής στην εντολή για ΄΄αυτοσυγκράτηση΄΄ του ΑΕΔ. Αυτός ο αξιωματικός όπως και άλλοι του επιτελείου του στο ΓΕΕΦ είχαν συντρίψει τη δυνατότητα αντίστασης στην Κύπρο με το πραξικόπημα. Είχαν πάρει δυνάμεις της Εθνοφρουράς από τις θέσεις τους και τις χρησιμοποίησαν κατά του Μακαρίου. Και έτσι εξουδετέρωσαν μεγάλο τμήμα των ικανών για πόλεμο ανδρών στο νησί. Εκεί δεν έδειξαν καμία ΄΄αυτοσυγκράτηση΄΄.

Καταβάλλει προσπάθεια ο αντικαταστάτης του Α/ΓΕΕΦ στο πραξικόπημα και στην εισβολή, να ρίξει τις ευθύνες στο ΑΕΔ. Ο ίδιος χαρακτηρίζεται από συναδέλφους του ως αδύνατου χαρακτήρα, όχι αποφασιστικός και συχνά να υποκαθίσταται από τον υποδιοικητή του στη λήψη αποφάσεων τις ημέρες των συγκρούσεων με τους εισβολείς. «…Ο αναπληρών τον αρχηγό του ΓΕΕΦ στην Κύπρο εστερείτο ηγετικής ικανότητος, με αποτέλεσμα ο υπαρχηγός του κατά το πραξικόπημα να τον παραμερίζει, και να λαμβάνει αποφάσεις με δική του πρωτοβουλία….».

Ο Γεωργίτσης δεν ήταν απλό εκτελεστικό όργανο, ούτε μικρού βαθμού αξιωματικός. Πίστευε και αυτός σ’ αυτό που έκανε. Και στο πραξικόπημα και στην εισβολή. Στο πρώτο χτύπησε τον ΄΄εσωτερικό΄΄ εχθρό. Στο άλλο άφησε τον εξωτερικό να μπει ανενόχλητος, μην παίρνοντας αποφάσεις.

Προσπαθεί να βρει τους Άγγλους συμπαραστάτες των εισβολέων (που έτσι και αλλιώς ήταν, όπως αποδείχθηκε). Το εάν έριξαν και με πυροβόλα οι Άγγλοι δεν έχει αποδειχτεί. Δε θα ήταν παράξενο και να το έκαναν.

Είναι γνωστό πια πως ο Ετσεβίτ, πριν κάνει την εισβολή, πήγε στο Λονδίνο και τους πρότεινε να επέμβουν μαζί ως εγγυήτριες δυνάμεις. Αρνήθηκαν αλλά δεν τον απέτρεψαν και τον βοήθησαν επί τόπου με επικοινωνίες, με άσυλο στους διωκόμενους, με θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό της νήσου από Ελλάδα, με απειλές και προειδοποιήσεις να μην επέμβει η ελληνική αεροπορία. Σίγουρα υπάρχουν και άλλα που δεν είναι ακόμα γνωστά.

Ο συνταγματάρχης Κομπόκης επιχειρησιακός υπεύθυνος για το πραξικόπημα υπό τον Γεωργίτση και διοικητής των καταδρομών στην Κύπρο καταθέτει, ότι ο Ιωαννίδης ήταν βέβαιος ότι, δεν θα επέμβουν οι Τούρκοι. Και το συμπέρασμα αυτό το είχε βγάλει σε συζήτηση μαζί του, κατά την οποία του έλεγε πως ανεξάρτητα από συμφωνίες για μη επέμβαση, πρέπει να πάρουν μέτρα για πιθανή επέμβαση. 

Παρουσιάζει τον Ιωαννίδη, στο επιχείρημα αυτό, προβληματισμένο «...εκεί- δεν σας κρύβω ότι ήταν φοβισμένος, εγώ ήμουν ο ανακριτής, ο ελέγχων- μου απαντούσε, ότι ήταν βέβαιος ότι δεν επρόκειτο να επέμβουν οι Τούρκοι...η τόση βεβαιότητα του ανθρώπου πρέπει κάπου να στηρίζεται. Καταλάβατε; …»

Στο ερώτημα πως ανατράπηκε χωρίς καμία αντίσταση ο Παπαδόπουλος από τον Ιωαννίδη απαντά: «…το ομολογούσε και ο ίδιος εξ άλλου, το έλεγε ότι με τους ίδιους τους ανθρώπους του τον ανέτρεψε… ». Του είχαν εμπιστοσύνη, του Κομπόκη, να ανατρέψει τον Μακάριο, διότι γνώριζαν πως εκτελεί τέτοιες διαταγές, αρκεί να προέρχονται από την ιεραρχία. Μια πρόσθετη απόδειξη, πως η επιτυχία ήταν πλήρης στον τομέα της παραγωγής υπάκουων και μη σκεπτόμενων στελεχών.

Ανεξάρτητα από τη ΄΄συνέπεια΄΄ του Κομπόκη στην αρχή του ΄΄να μην εκτελώ εντολές παρά μόνον της νόμιμης κυβέρνησης΄΄ (χωρίς να εξηγεί πού βρήκε τη νομιμότητα στη διαταγή, που αποδέχθηκε για το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου) τα υπόλοιπα που καταθέτει για τον τρόπο δράσης του Ιωαννίδη, δίνουν και τη διάσταση της ΄΄πίστης΄΄ των αξιωματικών, που ήταν οπαδοί του καθενός από τους αρχηγούς της ΄΄επανάστασης΄΄.

Οι νεώτεροι ΄΄πιστοί΄΄ στους αρχισυνωμότες αλλάζουν ΄΄αφεντικό΄΄, μόλις διαπιστώνουν πως οι εξαγγελίες της ΄΄επαναστάσεως΄΄ δεν υλοποιούνται, αλλά οι πρωτεργάτες βολεύτηκαν με υπουργικούς και άλλους θώκους. Οι πιο πολλοί από τους μικρούς που συνέπραξαν στην ανατροπή της 21ης Απριλίου, όπως και την εσωτερική της 25ης Νοεμβρίου 1973, πίστευαν στις εξαγγελίες της ΄΄επαναστάσεως΄΄. Έχοντας όλοι κοινή ιδεολογική βάση την ΄΄εθνικοφροσύνη΄΄ το μόνο που απέμενε ήταν, να πειστούν πως κινδυνεύει το έθνος.

Και τους έπεισαν από νωρίς, πως ο εχθρός είναι ο κομμουνισμός και οι συνοδοιπόροι του. Όσο για τη σύνδεση του ΄΄επαγγελματισμού΄΄ με την πίστη στην ιεραρχία, αυτό είναι και το κυρίαρχο στοιχείο στην κουλτούρα του στελέχους μετεμφυλιακά. Τυφλή υποταγή στους ανωτέρους. Αυτοί μόνον γνωρίζουν, για ποιο λόγο μπορεί να δίνουν και μια παράλογη ή παράνομη διαταγή. ΄΄Τα στελέχη υπακούουν και εκτελούν κατά 99%, αρκεί να μην περιλαμβάνεται και δολοφονία΄΄, λέει ο Κομπόκης. Το ότι δολοφονήθηκαν εκατοντάδες στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, δεν μέτρησε! Το ότι ήταν η διαταγή παράνομη, με οποιονδήποτε τρόπο και εάν την ερμήνευε κανείς, πάλι δεν μέτρησε!

Ο αντιστράτηγος Ι. Μπίτος υπηρετούσε ως αντισυνταγματάρχης στη Διεύθυνση Κύπρου του ΑΕΔ απ’ όπου ελεγχόταν η ΕΟΚΑ Β΄ από την Αθήνα και παρακολουθείτο η κατάσταση στην Κύπρο. Τοποθετήθηκε εκεί στις 15 Ιουνίου 1974, ήτοι λίγο πριν το πραξικόπημα. «…συνεπώς ήτο πρόσωπο της απολύτου εμπιστοσύνης του καθεστώτος του Ιωαννίδη…»

Ακολούθησε στις συνομιλίες της Γενεύης την αντιπροσωπεία υπό τον Μαύρο. Ήταν αυτός που «...επιμελήθηκε στη συγκέντρωση των εκθέσεων...» που υπέβαλλαν όλοι οι εμπλακέντες στην υπόθεση Κύπρου. Ο Μπίτος παρακολουθούσε την εισβολή από το ΑΕΔ και απαντά κατ’ αρχήν για το ελληνικό αρματαγωγό (με κυβερνήτη τον Χανδρινό, για το οποίο ο Κίσινγκερ έδωσε την απάντηση «βυθίστε το», όταν ρωτήθηκε σχετικά από τον Ετσεβίτ).

Συνεχίζει για τις ενημερώσεις του Καραμανλή από τους αρχηγούς των ΕΔ στη διάρκεια του ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, τις οποίες θεωρεί ως πολεμικά συμβούλια. Σε κάποιο μάλιστα απ’ αυτά, όταν ερωτά τι μπορεί να κάνουν τώρα οι ΕΔ και του απαντούν οι αρχηγοί ΄΄Στρατιωτικώς ουδέν! ΄΄ θύμωσε ο Καραμανλής και τους έβγαλε έξω.

Είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς πως ο Καραμανλής δεν γνώριζε ή δεν είχε αντιληφθεί, πως τα πάντα αποτελούσαν εξέλιξη αποφάσεων με σύμφωνη γνώμη των Αμερικανών, αν όχι με δική τους σχεδίαση. Την στρατιωτική λύση ως ΄΄φόβητρο΄΄ την είχε ήδη προβάλει ανεπίσημα στη Ρώμη ο Βάνς στο ΄΄σεμινάριο΄΄, και μάλιστα χωρίς να μασάει τα λόγια του.

Η λογική να μην ανοίξει ο φάκελος Κύπρου με το φόβο της αποκάλυψης του ρόλου του ξένου παράγοντα, διατρέχει όλο το φάσμα των πολιτικών ηγετών που άσκησαν εξουσία μέχρι σήμερα στη χώρα μας αφού, ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ τόλμησαν να προχωρήσουν σε δικαστική διερεύνηση.

Η μη δίωξη βόλεψε πολύ κόσμο και κύρια όλους εκείνους, που βλέπουν το Κυπριακό μια υπόθεση που αφορά το Δυτικό κόσμο, τους συμμάχους, το ΝΑΤΟ. Περισσότερο απ’ όλους ενδιαφέρει τους άμεσα υπεύθυνους, που υλοποίησαν τις αποφάσεις των παρασκηνίων.

Η αγωγή κατά Κίσινγκερ από τον αντιστασιακό δημοσιογράφο Ηλία Δημητρακόπουλο για την υπόθεση της Κύπρου, δεν πρόκειται να καταλήξει πουθενά. Θα ήταν ευχής έργο, να προκύψει κάτι από την υπόθεση αυτή. Δεν είναι τυχαίο που οι Αμερικανοί εξαιρούν τον εαυτό τους από τα διεθνή δικαστήρια, που ενώ οι ίδιοι φροντίζουν στην αρχή να δημιουργούνται, μετά προτιμούν τα δικά τους για να δικάζουν εκείνους, που οι ίδιοι επιλέγουν ως εγκληματίες πολέμου, όπως τον Μιλόσεβιτς, κ.ο.κ.

Ο αντισυνταγματάρχης Τσουμής καταθέτει στην επιτροπή, αλλά και στην έκθεσή του τα περί γραμμής Γκιουνές και παρασκηνιακής συμφωνίας στη Γενεύη για κατάληψή της από τους Τούρκους: Καταθέτει πως «...Είμαι αυτήκοος μάρτυς. Προφανώς απεφασίσθη από την αντιπροσωπεία την κυπριακή και ελληνική, η οποία ήξερε ότι δεν είχαμε δυνατότητες αμύνης, αλλά και {δεν} δεχόντουσαν να υπογράψουν και παραχώρηση του ελληνικού εδάφους…».

Η επισήμανση γίνεται σύμφωνα με αποκάλυψη του Κληρίδη στην οποία ήταν ο Τσουμής παρών. Δεν έχει δοθεί διάσταση στο θέμα, ενώ με τη δήλωση αυτή ερμηνεύονται πολλά που συμβαίνουν στο Κυπριακό έκτοτε.

Σε ερωτήσεις του Βουλευτή Λιαροκάπη, αποκαλεί το πραξικόπημα προδοσία, εγκληματική ενέργεια και μωρία.

Στα πρακτικά περιλαμβάνονται και επί πλέον λεπτομέρειες, που αναφέρονται σε συζήτηση του Κληρίδη με Έλληνες αξιωματικούς στη διαχωριστική γραμμή μετά τον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, και την επιστροφή Κληρίδη στο νησί. Ο διάλογος δείχνει πως εκτός του Τσουμή (αλλά και του Μπίτου που ήταν στις συνομιλίες στην αντιπροσωπεία στη Γενεύη, επομένως έζησε από κοντά τις άτυπες συμφωνίες) θα μπορούσαν να πιστοποιήσουν και άλλοι τα λεγόμενά του για το τι είπε ο Κληρίδης.

«.. ΚΑΠΠΟΣ: «...υπάρχει άνθρωπος να μας τα διασταυρώσει αυτά; Διότι εκεί λέτε ΄΄περικυκλωθείς υπό ομάδος αξιωματικών΄΄. Ποιον αξιωματικό εμείς μπορούμε να καλέσουμε εδώ να μας πει ακριβώς; …

ΤΣΟΥΜΗΣ: Είναι το επιτελείο…είμαστε στο τακτικό στρατηγείο, βρεθήκαμε όλοι μας, περιμέναμε να μάθουμε τι έγινε εκεί πάνω στη Γενεύη και τον περικυκλώσαμε…»

Έτσι εξηγούνται πολλά καθώς και το γιατί εμφανίζονται στις διαπραγματεύσεις με τον Ντεκτάς κυρίαρχο του παιγνιδιού. Γνώριζαν για τα εδάφη που θα καταλάβουν στον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ οι Τούρκοι. Ο Τούρκος δημοσιογράφος Αλή Μπιράντ ήταν στη Γενεύη και γράφει για την επίσημη πρόταση Γκιουνές στη Διάσκεψη στις 13-8-74. «...η Κύπρος μοιραζόταν στα δύο με μια γραμμή που άρχιζε από το Λιμνίτη-Λεύκα, περνούσε από τον Τουρκικό τομέα της Λευκωσίας, περιλάμβανε την τουρκική περιοχή της Αμμοχώστου και κατέληγε στο λιμάνι της πόλεως. Το κομμάτι αυτό κάλυπτε το 40% του κυπριακού εδάφους…»

Όπως είχαν κάνει ακριβώς και με τη συμφωνία/ διαβεβαίωση προς τον Ιωαννίδη μέσω CIA, πριν το πραξικόπημα και την απόβαση. Πως δεν θα προχωρούσαν παραπάνω από μικρό τμήμα εδάφους. Αλλά και με τον ΑΤΤΙΛΑ Ι προχώρησαν πολύ παραπάνω και τον υποχρέωσαν να κραυγάζει στο SISCO: ΄΄μας εξαπατήσατε΄΄. Με τρόπο ανάλογο εκβίασαν τον Κληρίδη και το Μαύρο. Οι οποίοι προφανώς ενημέρωναν Καραμανλή και Μακάριο.

Επομένως όλοι τους πρέπει να ήταν ενήμεροι για ό,τι θα επακολουθήσει. Το ότι αναγκάστηκαν να επιβάλλουν τη στρατιωτική λύση, δεν τους συγκινούσε καθόλου. Αφού δεν επέτυχαν οι συνομιλίες και ο Μακάριος είχε στυλώσει τα πόδια του, εφάρμοσαν τον σκληρό τρόπο.

Ο Τσουμής εκθέτει τον Κληρίδη και την ελληνική αντιπροσωπεία ανεπανόρθωτα, αλλά δεν κρύβονται αυτά. Καταθέτει στην προσπάθειά του να αιτιολογήσει τις υποχωρήσεις στη Γενεύη: «…ζητά ο Κληρίδης να ενημερωθεί ποιο έδαφος κατέλαβαν οι Τούρκοι. …Ο Κληρίδης ήταν εκεί στις 16-8-74, αφού βέβαια επέστρεψε από τη Γενεύη. Έφυγε λοιπόν από την Αμμόχωστο η παραπάνω διοίκηση και μετέβη στην Λάρνακα. Ένα τάγμα που έπρεπε να μείνει στην Αμμόχωστο, βρέθηκε στις Αγγλισίδες. Αυτό σημαίνει ότι οι Τούρκοι δεν κατέλαβαν μόνο την πράσινη γραμμή... Εν συνεχεία όμως ο Κληρίδης ενημερώθη, διότι κατά τύχη πήραμε το δελτίο της στρατιωτικής καταστάσεως των Τούρκων… μόλις διεπιστώθη ότι οι Τούρκοι βρίσκονται πολύ πιο πίσω απ’ ότι ανέφεραν οι δικές μας μονάδες. Και εδώ έγκειται η ικανότης του Κληρίδη και του Καραγιάννη να μην αναφέρω τον υποφαινόμενο, οι οποίοι σπεύδουμε να προωθήσουμε, να επαναπροωθήσουμε μονάδες διαλυμένες. Από πίσω να τις επαναπροωθήσουμε μπροστά. Αφού τις επαναπροωθήσαμε μπροστά, εξασφαλίσαμε το ζωτικό δρόμο Λευκωσίας- Μόρφου που πάει στο Τρόοδος επάνω, ο οποίος είχε εγκαταλειφθεί. Ανεφέρετο ότι τον πήραν οι Τούρκοι, ενώ δεν τον είχαν πάρει, διεσώθησαν τα Κοκκινοχώρια, διότι είχαν φτάσει οι Τούρκοι μόνον μέχρι τον Άγιο Μέμνονα και ένα σωρό άλλες περιοχές…...»

Και ακολουθεί ο διάλογος που αναφέρθηκε με την άτυπη προσυμφωνία για την προχώρηση των Τούρκων. Αντιλαμβάνεται κανείς, πως οι ελληνικές μονάδες είχαν απομακρυνθεί περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν. Αυτό καλείται ΄΄απαγκίστρωση΄΄ και τέτοια διαταγή είχαν και αυτό πρόβλεπε και το εσπευσμένο σχέδιο που συντάχθηκε μετά τον ΑΤΤΙΛΑ Ι. Κάποιοι το παράκαναν και ανέφεραν πως οι αντίπαλοι είναι δίπλα τους, ενώ στην πραγματικότητα ήταν ΄΄...πολύ πιο πίσω, απ’ ότι ανέφεραν οι δικές μας μονάδες…΄΄ Το 1897 στον ελληνοτουρκικό πόλεμο οι περιγραφές είναι ανάλογες. Μόνο που τότε δεν είχε προηγηθεί πραξικόπημα, ούτε υπήρχε σχέδιο πλήρους υποχώρησης.

Χρειάσθηκε να φτάσει ο Κληρίδης επιτόπου και να ζητήσει ενημέρωση, για να διαπιστώσουν (σε συνδυασμό και με την υποκλαπείσα αναφορά των Τούρκων) πως οι περισσότεροι Έλληνες, είχαν απομακρυνθεί πολύ περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν. Οι Τούρκοι σταμάτησαν εκεί που είχαν σχεδιάσει. Οι άλλοι σταμάτησαν, όταν κατάλαβαν πως πίσω τους δεν υπήρχε κανείς. Μερικοί αντιστάθηκαν και μάλιστα με ανδρεία και δεν υποχώρησαν. Κάποιοι ακόμα πολέμησαν για να καλύψουν την οπισθοχώρηση των υπολοίπων Μένει ερώτημα εάν μπορούσαν τότε τα στελέχη των ΕΔ, που δεν είχαν τραπεί σε φυγή, να ξεκαθαρίσουν την κατάσταση. Χρειάσθηκε να το κάνει αυτό σε κάποιο σημείο ο Κληρίδης.

Ο Ταξίαρχος Σεμερτζάκης υπηρετούσε στο ΓΕΑ, και ήδη αναφέρθηκαν εδώ τα σημεία της έκθεσής του για το ρόλο των βρετανικών και αμερικανικών αεροσκαφών και πολεμικών πλοίων στην απόβαση των Τούρκων. Παράλληλα βγαίνει στην επιφάνεια και το θέμα των προβοκατόρικων πληροφοριών. Τις αναφέρουμε, όχι χωρίς επιφυλάξεις, γιατί πολύ βολεύουν την τότε ηγεσία στη δικαιολογία πως ΄΄δεν στείλαμε ενισχύσεις γιατί κινδυνεύαμε από Βορρά΄΄. Δεν αποκλείεται οι ίδιοι να χάλκευσαν την πληροφορία. Ήταν δειλοί και κατουρημένοι από το φόβο τους.

Έτσι προέκυψε πως «...οι αμερικανικές και βρετανικές υπηρεσίες χάλκευσαν πληροφορίες για κίνηση στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας προς τα κάτω, με στόχο να μην προχωρήσει η Ελλάδα στην ενίσχυση των κυπριακών δυνάμεων άμυνας στις 18, 19 και 20 …». Γνώριζαν οι σύμμαχοι πως, τα στελέχη των ελληνικών ΕΔ ζώντας ολόκληρη την επαγγελματική τους καριέρα κάτω από το φάσμα του εκ βορρά κινδύνου, θα πιστέψουν αμέσως στην πληροφορία. Θα την μεταφέρουν, και όλος ο μηχανισμός θα στραφεί προς το Βορρά, αδιαφορώντας για τους Τούρκους που μαζεύονταν στη Μυρσίνη. Έτσι και έγινε.

Αυτά συνέβησαν σε όλα τα άλλα κλιμάκια, εκτός του Ιωαννίδη, του Μπονάνου και των συνεργατών τους που γνώριζαν πολύ καλά τι συνέβαινε. Και παρ’ όλα αυτά ο Μπονάνος μιλάει συνεχώς στο βιβλίο του, πως η μεγάλη του ανησυχία και φροντίδα ήταν μήπως αφήσει τα βόρεια σύνορα αφύλαχτα και κατέβουν οι Βούλγαροι στο Αιγαίο. ΄΄Σμήνη μεταγωγικών ρωσικών αεροσκαφών θεώνται να κατέρχονται προς Νότο. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας θα κατακλύσει την Ελλάδα΄΄. Ζεστή η πληροφορία μέσω του Αραπάκη από σύμμαχο πρέσβη. Με αυτή τη δικαιολογία δεν έστειλαν βοήθεια στην Κύπρο. Για να αντιμετωπίσουν την κομμουνιστική από Βορρά ΄΄απειλή΄΄. 

Στην προπαγάνδα που πρόβαλλαν ολόκληρη τη ζωή τους, έπεσαν οι ίδιοι μέσα με όλο τους το μεγαλείο αλλά και με τη θέλησή τους. Καμία διάθεση δεν είχαν για πόλεμο. Όπως και να δει κανείς το ζήτημα, θα προκύπτουν απορίες για την ευφυΐα τους και βεβαιότητα για προδοσία. Όσο για τον πατριωτισμό τους τον είχαν από χρόνια ξεχασμένο στο ΄΄μούσκιο΄΄.

Όμως παρ’ όλη την απογοήτευση που φέρνει το παρόν κείμενο δε πρέπει να ξεχνάμε, πως στην Κύπρο διέπρεψαν και πατριώτες πολεμιστές. Και πολέμησαν γενναία και κράτησαν τις γραμμές, που τους είχαν εμπιστευθεί. Γιατί η πολιτεία δεν λέει επίσημα ποιοι ήταν αυτοί; Εν τούτοις κάπως προσεγγίσθηκαν οι ΄΄Διαπρέψαντες επί του πεδίου της μάχης΄΄. Αντιγράφουμε εδώ από το βιβλίο του Σέργη τον σχετικό πίνακα «όπου περιγράφονται οι περιπτώσεις Ελλήνων πολεμιστών που διέπρεψαν κατά την εισβολή.

1. 251 ΤΠ Αντ/ρχης Π.Κουρούπης, Υπολοχαγός Στεφ. Τζίτζας σ.σ. 322-326, 492

2. 31 ΜΚ όλοι οι αξ/κοί σ.σ. 423, 428, 454, 484

3. 33 ΜΚ όλοι οι αξ/κοί σ.σ. 424, 432, 435, 485

4. 256 ΤΠ Αντχης Θεόδ. Ζαγορίτης. Θύλακας Λεύκας- Επίθεση κατά Καραβά σ.σ. 502, 554

5. 189 ΜΚ Ταγμχης Δημ. Γκότσης 299

6. 184 ΠΠΠ Σ. 298

7. ΕΛΔΥΚ Αντ/ρχης Χαραλ. Ανδρουτσόπουλος σ.σ. 411-419, 511-616

8. 341 ΤΕ Ταγ/ρχης Ανδρέας Μουζάκης σ.386, Ταγμ/ρχης Θεμιστοκλής Στάθης σ.σ. 383-388

9. 336 ΤΕ Τρχης Αλευρομάγειρος σ.σ. 383-388, 611

10. ΥΑΤΔ Ταγ/ρχης Ηρακλής Χανιώτης σ.σ. 396, 469, 502

11. 231 ΤΠ Κατάληψη Πυλερίου σ.467

12. ΕΛΔΥΚ Η μάχη του στρατοπέδου της, Αντχης Σταυρουλόπουλος σ. 608». 

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ

Το Κυπριακό εισέρχεται το 2017 σε μια νέα φάση, ίσως την πιο κρίσιμη σε ότι αφορά τις προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί να συναντώνται την επόμενη εβδομάδα στη Γενεύη, όπου αναμένεται να ανταλλάξουν χάρτες στις 11 Ιανουαρίου και στη συνέχεια να συγκληθεί διεθνής διάσκεψη για την Κύπρο με τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, των δύο κοινοτήτων και των τριών εγγυητριών δυνάμεων, στην οποία θα προσκληθούν όσα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη απαιτείται. 

Η επίσημη ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε στις 16 Αυγούστου 1960, αφού είχε προηγηθεί ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-59 και η Διάσκεψη στο Λονδίνο στις 19 Φεβρουαρίου, με παρόντες αντιπροσώπους από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Βρετανία και τις δύο κοινότητες της Κύπρου.

Στις 15.2.1959 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος μετέβη στο Λονδίνο επικεφαλής ελληνοκυπριακής αντιπροσωπείας για να παραστεί σε πενταμερή Διάσκεψη, στην οποία θα συμμετείχαν επίσης τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία υπό τον Φαζίλ Κουτσιούκ, τουρκική υπό τον Υπουργό Εξωτερικών Φατίν Ζορλού, ελληνική υπό τον Υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ και αγγλική με επικεφαλής τον Υπουργό Εξωτερικών Σέλγουιν Λόιντ.



Ο Μακάριος υπέγραψε στο Λονδίνο τις Συμφωνίες της Ζυρίχης για δύο λόγους, όπως ο ίδιος δήλωσε: α) Επειδή ύστερα από μακρούς αιώνες δουλείας η Κύπρος θα αποκτούσε αμέσως την ελευθερία της. β) Επειδή, αν δεν υπέγραφε, η Κύπρος θα διέτρεχε τον κίνδυνο να διχοτομηθεί.

Στο διάστημα που μεσολάβησε από την ημέρα της υπογραφής των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου (19.2.1959) έως τις 16.8.1960, την ευθύνη της διακυβέρνησης διατήρησε ο Άγγλος Κυβερνήτης σερ Χιου Φουτ. Σχηματίστηκε όμως και μια μεταβατική κυβέρνηση με Πρόεδρο τον Aρχιεπίσκοπο Μακάριο και Αντιπρόεδρο το γιατρό Φαζίλ Κουτσιούκ. Στις 13.12.1959 έγιναν οι πρώτες προεδρικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε ο Μακάριος με 66,85% έναντι 33,15% του ανθυποψηφίου του Ιωάννη Κληρίδη. Αντιπρόεδρος αναδείχτηκε ο Φαζίλ Κουτσιούκ χωρίς ανθυποψήφιο.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της νεοσυσταθείσας ΚΔ, Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ήταν Ελληνοκύπριος και Αντιπρόεδρος Τουρκοκύπριος, ενώ από τους 10 Υπουργούς οι 7 θα ήταν Ε/κ και οι 3 Τ/κ. Φορείς της νομοθετικής εξουσίας θα ήταν η Βουλή των Αντιπροσώπων, η Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση Κύπρου και η Τουρκική Κοινοτική Συνέλευση Κύπρου. Η Βουλή των Αντιπροσώπων θα ήταν ενιαία με 70% Ελληνοκύπριους και 30% Τουρκοκύπριους βουλευτές. Οι κοινοτικές συνελεύσεις θα είχαν αρμοδιότητα για καθαρώς κοινοτικά θέματα, όπως εκπαίδευση, θρησκεία, πολιτιστικά θέματα, συνεργατικά ιδρύματα κ.ά..

Οι Συμφωνίες της Ζυρίχης περιλάμβαναν και πρόνοιες όπως παρουσία στο κυπριακό έδαφος στρατιωτικών αποσπασμάτων της Τουρκίας και της Ελλάδας από 650 και 950 άνδρες, αντίστοιχα, πρόνοια στη Συνθήκη Εγγυήσεως με την οποία παρεχόταν δικαίωμα στην Τουρκία καθώς και στην Ελλάδα και τη Βρετανία να επεμβαίνουν μονομερώς στην Κύπρο, το δικαίωμα του Προέδρου και του Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας να ασκούν βέτο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και εσωτερικής ασφάλειας καθώς και πρόνοια ότι καμιά φορολογία δεν θα μπορούσε να επιβληθεί, αν ο σχετικός νόμος δεν εγκρινόταν με απλή πλειοψηφία ξεχωριστά από τα Ε/κ και Τ/κ μέλη της Βουλής. Υπήρχε επίσης πρόνοια ότι, οι Τ/κ θα είχαν το δικαίωμα να κατέχουν το 30% των θέσεων στη δημόσια υπηρεσία και το 40% στην αστυνομία και το στρατό. Επίσης πρόνοια για ξεχωριστούς ε/κ και τ/κ δήμους στις πέντε μεγάλες πόλεις της Κύπρου.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διατύπωσε προβληματισμούς για τα κείμενα των συμφωνιών, τους οποίους εξέφρασε στον Καραμανλή. Του ζήτησε αν μπορούσε να διαπραγματευτεί και να προσπαθήσει να βελτιώσει ορισμένα σημεία κατά τη διάρκεια της Πενταμερούς Διάσκεψης, την οποίαν είχε συγκαλέσει στο Λονδίνο για τις 17 Φεβρουαρίου ο Βρετανός Πρωθυπουργός. Ο Καραμανλής εξήγησε στον Αρχιεπίσκοπο ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει, επειδή ο Μακμίλαν είχε διαμηνύσει ότι κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης δεν θα δεχόταν καμιά συζήτηση πάνω σε θέματα για τα οποία είχε επέλθει συμφωνία στη Ζυρίχη. Υπέδειξε στον Μακάριο ότι το μόνο που μπορούσε να κάμει ήταν να συζητήσει κάποια θέματα με την τουρκοκυπριακή αντιπροσωπεία στο περιθώριο της Διάσκεψης.

Σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ανεξαρτησία της η Κύπρος έγινε μέλος σημαντικών διεθνών οργανισμών. Η Κύπρος έγινε μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (1960) και όλων σχεδόν των εξειδικευμένων Σωμάτων και Οργάνων του, του Συμβουλίου της Ευρώπης (1961), της Κοινοπολιτείας (1961), της Παγκόσμιας Τράπεζας (1961), του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (1961). Το Μάιο 2004 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως διαφάνηκε στην πορεία, η εφαρμογή ορισμένων προνοιών του Συντάγματος παρουσίαζε σοβαρά προβλήματα. Η ψήφιση νόμου για τη λειτουργία ξεχωριστών Δήμων στις πέντε μεγάλες πόλεις της Κύπρου δεν προχωρούσε. Οι Τ/κ απαιτούσαν εντός των δικών τους δημοτικών ορίων, τα οποία ήθελαν να καθοριστούν με ακρίβεια, να περιληφθούν και περιοχές στις οποίες κατοικούσαν και Ε/κ όπου υπήρχαν και σημαντικές περιουσίες Ελληνοκυπρίων. Παρ’ όλο που οι Συμφωνίες δεν το προνοούσαν, οι Τουρκοκύπριοι απαιτούσαν να δημιουργηθούν δύο διαφορετικά τμήματα, ένα ελληνικό και ένα τουρκικό που να έχουν διαφορετικά στρατόπεδα και διαφορετικές διοικήσεις. Τρίτο σημείο σοβαρής τριβής ήταν η απαίτηση των Τουρκοκυπρίων για άμεση εφαρμογή της πρόνοιας για συμμετοχή τους στη δημόσια υπηρεσία σε ποσοστό 30%. Το 1962 το ποσοστό της συμμετοχής τους είχε ανέλθει στο 25%, αλλά άμεση ικανοποίηση της αξίωσής τους στο ακέραιο αφενός θα δημιουργούσε υπεράριθμο προσωπικό και αφετέρου θα επηρέαζε την απόδοση της δημόσιας υπηρεσίας, επειδή δεν υπήρχαν ακόμη αρκετοί προσοντούχοι Τουρκοκύπριοι.

Η ύπαρξη συνταγματικών διατάξεων που δυσχέραιναν την ομαλή λειτουργία του κυπριακού κράτους οδήγησε τον Μακάριο στην απόφαση να ζητήσει την τροποποίησή τους. Στις 30.11.1963 ο Πρόεδρος Μακάριος επέδωσε στον Αντιπρόεδρο Κουτσιούκ έγγραφο, με το οποίο καλούσε την τουρκοκυπριακή ηγεσία σε διαπραγματεύσεις για την τροποποίηση 13 σημείων του Συντάγματος. Το ίδιο έγγραφο δόθηκε και στους πρέσβεις των τριών Εγγυητριών Δυνάμεων στη Λευκωσία. Οι σπουδαιότερες από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις απέβλεπαν στην κατάργηση του δικαιώματος βέτο του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και των Βουλευτών καθώς και της πρόνοιας για χωριστούς Δήμους στις πέντε μεγαλύτερες πόλεις της Κύπρου. Απέβλεπαν επίσης στην συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στη Βουλή, τη δημόσια υπηρεσία, την αστυνομία και το στρατό σε ποσοστό 20% αντί 30% και 40%. Ενώ η πρόταση για διαπραγματεύσεις απευθυνόταν στον Φαζίλ Κουτσιούκ, η Τουρκία υποκαθιστώντας τον Τουρκοκύπριο Αντιπρόεδρο απέρριψε επισήμως τις προτάσεις Μακαρίου στις 6.12.1963.

Στις 21.12.1963 με αφορμή επεισόδιο κοντά στην εκκλησία της Χρυσαλινιώτισσας στη Λευκωσία κατά το οποίο σκοτώθηκαν δύο Τουρκοκύπριοι, ξέσπασαν ένοπλες διακοινοτικές συγκρούσεις στην Λευκωσία που επεκτάθηκαν και σε άλλα μέρη της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι περιχαρακώθηκαν σε θύλακες, ενώ χαράχθηκε «πράσινη γραμμή» στη Λευκωσία. Σκοπός της ήταν να αποτρέψει κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Ονομάστηκε «Πράσινη Γραμμή» επειδή ο τότε Διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στην Κύπρο στρατηγός Γιανγκ τη χάραξε με πράσινο μολύβι πάνω στο χάρτη.

Οι Τουρκοκύπριοι υπουργοί και βουλευτές αποχώρησαν βάσει σχεδίου από την Κυβέρνηση και τη Βουλή και απετέλεσαν για την κοινότητά τους ξεχωριστά όργανα εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Οι Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί και δημόσιοι υπάλληλοι αποχώρησαν επίσης από τις θέσεις τους.

Η βρετανική κυβέρνηση συγκάλεσε διάσκεψη στο Λονδίνο για να ασχοληθεί με το πρόβλημα, στην οποία εκπροσωπήθηκαν οι κυβερνήσεις των τριών Εγγυητριών Δυνάμεων και οι δύο κοινότητες στην Κύπρο.

Το Μάρτιο του 1964, με το ψήφισμα του ΣΑ 186, στάλθηκε στο νησί ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών για να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ειρήνης και της ομαλότητας.

Τον Ιούνιο του 1968, ύστερα από συστάσεις του ΓΓ του ΟΗΕ, άρχισαν συνομιλίες μεταξύ των Ε/κ και Τ/κ για την επίτευξη λύσης στο Κυπριακό, αλλά καμία πρόοδος δεν επιτεύχθηκε.

Η έναρξη των συνομιλιών έγινε εφικτή ένεκα κυρίως των μονομερών μέτρων για επαναφορά στο νησί συνθηκών ομαλότητας που πάρθηκαν από την κυπριακή κυβέρνηση το 1968. Στόχος ήταν οι δύο πλευρές να βρουν μια διευθέτηση βασισμένη σε ένα ενιαίο, ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος.

Με την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα το 1967 η κατάσταση κατέστη ακόμη πιο περίπλοκη. Οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 στην Αθήνα χειροτέρευαν διαρκώς. Το 1967 ανακλήθηκε από την Κύπρο, με εντολή της δικτατορίας των Αθηνών, η ελληνική μεραρχία που είχε σταλεί στο νησί ενώ οι συνταγματάρχες παρενέβαιναν απροκάλυπτα στην πολιτική ζωή της Κύπρου.

Στις 2 Ιουλίου του 1974, ο Μακάριος σε επιστολή του στον στρατηγό Φ. Γκιζίκη κατήγγειλε την ηγεσία της δικτατορίας στην Αθήνα για ανάμειξη στις εναντίον του συνωμοσίες και αξίωνε την ανάκληση των από την Ελλάδα υπηρετούντων αξιωματικών της Κυπριακής Εθνοφρουράς.

Στις 8:20 π.μ. της 15ης Ιουλίου 1974 εκδηλώθηκε στην Κύπρο στρατιωτικό πραξικόπημα το οποίο είχε οργανωθεί από τη Χούντα με στόχο την ανατροπή του Μακαρίου.

Ο Μακάριος κατάφερε και διέφυγε, στην αρχή στην Πάφο και αργότερα στη βρετανική βάση Ακρωτηρίου και από εκεί στο εξωτερικό. Στις 19 Ιουλίου ο Μακάριος εκφώνησε ομιλία ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου χαρακτήρισε το πραξικόπημα ως εισβολή της Χούντας στην Κύπρο και κατάλυση της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρέμβει με όλα τα πρόσφορα μέσα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Μία μέρα μετά η Τουρκία, με το πρόσχημα που επιζητούσε από πολύ καιρό, εισέβαλε στις 20 Ιουλίου 1974 στο νησί. Η «κυβέρνηση» των πραξικοπηματιών του Νίκου Σαμψών παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων στις 23 Ιουλίου 1974.

Στη Γενεύη άρχισαν πυρετώδεις διαβουλεύσεις για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης υπό την αιγίδα του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών Τζον Κάλαχαν. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, εκπροσωπούμενη από τον Γλαύκο Κληρίδη, αξίωσε για πρώτη φορά μετά το 1963 εφαρμογή των Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Κυπριακού Συντάγματος. Η Τουρκία αρνήθηκε και προέβαλε το πάγιο αίτημά της για γεωγραφικό χωρισμό του νησιού.

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές αντιπρότεινε σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος πολλών καντονιών, στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα έλεγχαν το 34% περίπου του νησιού. Ο Κληρίδης ζήτησε αναβολή 36 ή 48 ωρών, για να συμβουλευτεί το Υπουργικό Συμβούλιο. Οι Τούρκοι απέρριψαν το αίτημά του.

Ενόσω διαρκούσαν οι διπλωματικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Γενεύη δεν φαινόταν να επιτυγχάνεται αίσια έκβαση και η Τουρκία, αφού πρώτα στις 3:30 τα ξημερώματα της 14 Αυγούστου του 1974 απέσυρε την αντιπροσωπεία της, σε λιγότερο από 1 1/2 ώρα μετά (4:35 π.μ. της ίδιας ημέρας) προχώρησε και στο δεύτερο κύμα εισβολής υπό την κωδική ονομασία "Αττίλας 2» με την κατάληψη της Αμμοχώστου και της Καρπασίας.

Ο Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο το Δεκέμβριο του 1974.

Το Φεβρουάριο 1975 η ε/κ πλευρά υπέβαλε στην τ/κ προτάσεις για διευθέτηση του Κυπριακού, βασισμένες στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Ωστόσο η απάντηση ήταν η εγκαθίδρυση του “Τουρκικού Ομόσπονδου Κράτους της Κύπρου” στα κατεχόμενα με τον Ραούφ Ντενκτάς ηγέτη.

Το Φεβρουάριο του 1977 επιτεύχθηκε η πρώτη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου μεταξύ του τότε Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς. Η συμφωνία αυτή, που έγινε στην παρουσία του τότε Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βάλντχαϊμ, προέβλεπε την εγκαθίδρυση μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Τον Αύγουστο του 1977 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απεβίωσε. Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέλαβε ο Σπύρος Κυπριανού.

Το Μάιο του 1979 έγινε και δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου, η οποία προέβλεπε μεταξύ άλλων ότι έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στο θέμα της επιστροφής της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της, ανεξαρτήτως της κατάληξης των διακοινοτικών συνομιλιών για συνολική διευθέτηση του προβλήματος.

Ωστόσο, ύστερα από πολλούς γύρους συνομιλιών από το 1977 υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, δεν υπήρξε κανένα αποτέλεσμα, δεδομένου ότι η τουρκική πλευρά συνέχισε την πολιτική της άρνησης συμμόρφωσης με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

Στις 15 Νοεμβρίου 1983, με σκοπό να εδραιώσει τον έλεγχό της στην κατεχόμενη περιοχή, η τουρκοκυπριακή ηγεσία ανακήρυξε μονομερώς την περιοχή αυτή σε "ανεξάρτητο κράτος", με την ονομασία «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Παρά το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καταδικάσει την ενέργεια αυτή και καμιά άλλη χώρα εκτός από την Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει αυτή την παράνομη αποσχιστική οντότητα, η κατάσταση συνεχίζεται.

Συνεχίστηκαν οι προσπάθειες της κυβέρνησης της Κύπρου για λύση με τον Πρόεδρο Κυπριανού να παρουσιάζει τον Ιανουάριο 1984 πλαίσιο συνολικής λύσης του Κυπριακού για απάμβλυνση των ανησυχιών των Τουρκοκυπρίων. Η νέα προσπάθεια απορρίφθηκε από την τουρκική πλευρά. Το Σεπτέμβριο του 1984 ο ΓΓ του ΟΗΕ Πέρεζ Ντε Κουεγιάρ κάλεσε τον Πρόεδρο Κυπριανού και τον Ραούφ Ντενκτάς στη Νέα Υόρκη, για να λάβουν μέρος σε εκ του σύνεγγυς συνομιλίες. Παρ` όλη την συγκρατημένη αισιοδοξία και τη συνάντηση κορυφής τον Ιανουάριο 1985, ο Ρ. Ντενκτάς προχώρησε σε “δημοψήφισμα” για έγκριση του “νέου συντάγματος” για το ψευδοκράτος. Η τουρκική πλευρά απέρριψε την ιδέα για διεθνή διάσκεψη για το Κυπριακό τον Ιανουάριο του 1986 και προχώρησε στην εισαγωγή και άλλων εποίκων ενώ τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής έφθασαν τις 35 χιλιάδες.

Το 1989, ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου άρχισε νέο γύρο συνομιλιών υπό την αιγίδα του νέου ΓΓ του ΟΗΕ Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι. Υπέβαλε «Περίγραμμα Προτάσεων για την Εγκαθίδρυση μιας Ομόσπονδης Δημοκρατίας και τη Λύση του Κυπριακού Προβλήματος», που ήταν σύμφωνο με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και τις δύο Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Ο κ. Γκάλι υπέβαλε “Δέσμη Ιδεών” ως “τροφή για σκέψη” με στόχο τον καταρτισμό ενός σχεδίου συνολικής συμφωνίας μέχρι το Σεπτέμβριο του 1989. Όρισε συνάντηση με τους δύο ηγέτες αλλά ο Ντενκτάς έθεσε όρους που δεν ήταν μόνο αντίθετοι προς τη συμφωνημένη βάση των διαπραγματεύσεων αλλά και ασυμβίβαστοι με τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Το 1990 και 1991 η αδιάλλακτη στάση της τουρκικής πλευράς συνεχίστηκε και επιδεινώθηκε περαιτέρω με πράξεις προώθησης του ψευδοκράτους. Παράλληλα, η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε αίτηση για πλήρη ένταξη στην ΕΕ, εκπροσωπώντας τον πληθυσμό ολόκληρου του νησιού.

Η Δέσμη Ιδεών του Γενικού Γραμματέα αποτέλεσε αντικείμενο των διακοινοτικών συνομιλιών εκ του σύνεγγυς και υπό την προεδρία του Γενικού Γραμματέα που με διάφορες φάσεις και συναντήσεις παρατάθηκαν μέχρι τις 11 Νοεμβρίου 1992. Η «Δέσμη Ιδεών», ενώ έγινε δεκτή από τον Πρόεδρο Γιώργο Βασιλείου ως βάση για διαπραγματεύσεις, απορρίφθηκε από τον Ρ. Ντενκτάς.

Από την αρχή της διαμόρφωσής της μέχρι την οριστική της μορφή τον Αύγουστο του 1992 υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας με δύο ψηφίσματα το 750 της 10ης Απριλίου 1992 και το 774 λίγους μήνες αργότερα τον Αύγουστο του 1992. Η πλειοψηφία των ελληνοκυπριακών κομμάτων σε έκτακτη συνεδρία της Βουλής στις 27.1.1993 τάχθηκε εναντίον της Δέσμης Ιδεών Γκάλι.

Με τον Γλαύκο Κληρίδη το 1993 νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, η κυπριακή κυβέρνηση πρότεινε στις 17 Δεκεμβρίου 1993 προτάσεις σύμφωνα με τις οποίες η Δημοκρατία ήταν διατεθειμένη να διαλύσει την Εθνική Φρουρά και να παραδώσει τον οπλισμό της στη φύλαξη της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο.

Τον Ιανουάριο 1994, ο Ντενκτάς συμφώνησε τελικά να αποδεχθεί κατ`αρχήν το πακέτο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και έτσι άρχισαν εκ του σύνεγγυς συνομιλίες στις 17 Φεβρουαρίου με στόχο την εφαρμογή τους.

Η διπλωματία του πήγαινε-έλα των Ηνωμένων Εθνών (Αναπληρωτή Ειδικού Αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο Γκουστάβ Φεϊσέλ) συνεχίστηκε αλλά καμία πρόοδος δεν συμφωνήθηκε, με το Συμβούλιο Ασφαλείας να βρίσκεται εκ νέου αντιμέτωπο με το γνωστό σενάριο της απουσίας συμφωνίας λόγω ουσιαστικά έλλειψης πολιτικής βούλησης εκ μέρους της τουρκοκυπριακής πλευράς.

Το 1994 στη Συνάντηση Κορυφής της ΕΕ στην Κέρκυρα αποφασίζεται ότι η επόμενη φάση της διεύρυνσης της ΕΕ θα περιλαμβάνει την Κύπρο και τη Μάλτα.

Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου 1996 υπήρξε αύξηση της έντασης στην Κύπρο μετά τις δολοφονίες δύο Ε/κ στη νεκρή ζώνη από τις τουρκικές κατοχικές δυνάμεις, υποβοηθούμενες από εξτρεμιστικά σοβινιστικά στοιχεία. Το Συμβούλιο Ασφαλείας σε ψήφισμά του 1092 για ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, εκφράζει βαθιά ανησυχία για την επιδείνωση της κατάστασης στην Κύπρο.

Οι συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στο Τράουτμπεκ τον Ιούλιο του 1997 αν και δεν είχαν νέες εξελίξεις, εντούτοις δημιούργησαν καλό κλίμα, είχε δηλώσει ο Κληρίδης. Ο δεύτερος γύρος των απευθείας συνομιλιών στο Μοντρέ της Ελβετίας τον Αύγουστο του 1997 ωστόσο δεν έφερε αποτέλεσμα αφού ούτε διεξήχθηκαν διαπραγματεύσεις.

Ταυτόχρονα, αποφασίστηκε η ενταξιακή διαδικασία για την Κύπρο να αρχίσει στις 30 Μαρτίου 1998. Ο Πρόεδρος Κληρίδης πρότεινε τη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στην ενταξιακή ομάδα υπό τον Γιώργο Βασιλείου, αλλά ο Ραούφ Ντενκτάς ήταν αρνητικός, δηλώνοντας “ότι αν η ΕΕ θέλει τη συμμετοχή μας, τότε θα πρέπει να αναγνωρίσει το κράτος μας”.

Ο Πρόεδρος Κληρίδης επανεξελέγη Πρόεδρος για μια δεύτερη θητεία το Φεβρουάριο 1998. Αποφάσισε τη μεταφορά των S-300 στην Κρήτη, ύστερα από διαβουλεύσεις με τη ρωσική πλευρά και στο πλαίσιο του ενιαίου αμυντικού δόγματος με την Ελλάδα.

Επανήρχισαν το Δεκέμβριο 1999 εκ του σύνεγγυς συνομιλίες για προετοιμασία του εδάφους για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις και τον Ιανουάριο 2000 νέος γύρος συνομιλιών με το ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν και τον ειδικό του Σύμβουλο Άλβαρο ντε Σότο. Ο Κόφι Ανάν υπέβαλε Σχέδιο για συνολική επίλυση του Κυπριακού. Η αρχική του μορφή (το αποκαλούμενο σήμερα σχέδιο Ανάν Ι) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 11 Νοεμβρίου 2002. Παρουσιάστηκε δεύτερο αναθεωρημένο σχέδιο στις 10 Δεκεμβρίου 2002.

Σε μια άλλη εξέλιξη, το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ στην Κοπεγχάγη κάλεσε την Κύπρο για ένταξη στην ΕΕ τον Ιούνιο του 2004. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την έντονη διαμαρτυρία των Τ/κ καλώντας τον Ντενκτάς να παραιτηθεί ή να αποδεχθεί το Σχέδιο Ανάν.

Με την εκλογή του στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Τάσσος Παπαδόπουλος βρήκε μπροστά του το Σχέδιο Ανάν. Ο ΓΓ του ΟΗΕ ήρθε στην Κύπρο στις 28 Φεβρουαρίου και υπέβαλε αναθεωρημένο σχέδιο Ανάν, το 3. Το Μάρτιο του 2003, στις συνομιλίες της Χάγης υπό το ΓΓ του ΟΗΕ, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος αποδέχτηκε, υπό κάποιες τεχνικές προϋποθέσεις, να παραπέμψει το σχέδιο Ανάν 3 ως είχε σε δημοψήφισμα, υπογράφοντας τη "θεμελιώδη συμφωνία". Ο Ντενκτάς όμως απέρριψε το Ανάν 3 και οι συνομιλίες κατέρρευσαν.

Σε συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη το Φεβρουάριο 2004, ο Τ. Παπαδόπουλος και Ρ. Ντενκτάς αποφάσισαν μια νέα διαδικασία που στόχο είχε, όπως το Σχέδιο Ανάν, τεθεί σε ταυτόχρονα δημοψηφίσματα στις δύο κοινότητες πριν από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004. Μεταξύ 27 – 31 Μαρτίου 2004, ο Τάσσος Παπαδόπουλος μαζί με το Εθνικό Συμβούλιο μετέβησαν στο Μπούργκενστοκ για την τελική διαπραγμάτευση και εκεί ο ΓΓ του ΟΗΕ κατέθεσει το Ανάν 4.

Κατά την επιστροφή του, σε τηλεοπτικό διάγγελμά του προς τους Ελληνοκυπρίους, ο Τάσσος Παπαδόπουλος πήρε σαφή θέση υπέρ του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, σημειώνοντας ότι παρέλαβε κράτος και δεν θα παραδώσει κοινότητα.

Στις 24 Απριλίου 2004 το 76% των Ελληνοκυπρίων ψήφισε ΟΧΙ στο Σχέδιο Ανάν, ενώ αντίθετα το 62% των Τουρκοκυπρίων ψήφισε ΝΑΙ. Ο Τ. Παπαδόπουλος άρχισε διεθνή εκστρατεία για να εξηγήσει τους λόγους του ΟΧΙ.

Την 1 Μαϊου 2004, στη Σύνοδο Κορυφής του Δουβλίνου, η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε αποδεκτή ως πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Την 1η Ιανουαρίου 2008, η Κύπρος εισήλθε στη ζώνη του ευρώ.

Το Φεβρουάριο 2008 νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέχθηκε ο Δημήτρης Χριστόφιας. Μαζί με τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, αρχηγό του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος, που διατηρεί στενές σχέσεις με το ΑΚΕΛ, νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, διαφάνηκε μια ευνοϊκή ευκαιρία για διαπραγματεύσεις ηγετών που βρίσκονταν κάτω από την ίδια ιδεολογική στέγη.

Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων των δύο ηγετών από το Σεπτέμβριο 2008 μέχρι Απρίλιο 2010, Χριστόφιας και Ταλάτ έφθασαν σε συγκλίσεις. Σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσιελεπή, διεθνολόγο, επικεφαλής διαπραγματευτικής ομάδας επί Χριστόφια και μέλος του Π.Γ του ΑΚΕΛ, επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος στα κεφάλαια της διακυβέρνησης και κατανομής εξουσιών, το κεφάλαιο της οικονομίας και το κεφάλαιο που είχε σχέση με τα θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στα υπόλοιπα τρία κεφάλαια του Κυπριακού που ήταν το περιουσιακό, το εδαφικό και το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων δεν είχε επιτευχθεί πρόοδος.

Τον Αλί Ταλάτ διαδέχθηκε ο Ντερβίς Ερογλου, με τον οποίο ο Δ. Χριστόφιας είχε 77 συναντήσεις. Κορύφωση των συναντήσεων ήταν στο Greentree του Long Island στη Νέα Υόρκη μεταξύ 21-24 Ιανουαρίου 2012. Ο Πρόεδρος Χριστόφιας δήλωσε μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών ότι δεν δικαιολογείτο η πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, καθώς δεν σημειώθηκε πρόοδος στο διάστημα των 2,5 μηνών μεταξύ των δύο συναντήσεων στο Greentree. Ο Ντ. Ερογλου συνέχισε με την επιμονή του πάνω σε διάφορα ζητήματα που δεν μπορούσε η ε/κ πλευρά να αποδεχθεί.

Το Σεπτέμβριο 2011 άρχισαν οι έρευνες της Κυπριακής Δημοκρατίας για υδρογονάνθρακες στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη, με την Τουρκία να χαρακτηρίζει την εξέλιξη παράνομη και να απειλεί να στείλει πλοία του τουρκικού πολεμικού στόλου στην περιοχή.

Το Φεβρουάριο 2013 εκλέγεται στην Προεδρία της Δημοκρατίας ο Νίκος Αναστασιάδης. Το Κυπριακό μπήκε σε δεύτερη μοίρα αφού ο Ν. Αναστασιάδης άρχισε σχεδόν αμέσως τη διαπραγμάτευση για τριετές πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, που έληξε επίσημα στις 31 Μαρτίου 2016.

Το 2014 ξεκίνησε με καλούς οιωνούς αφού οι δύο ηγέτες συμφώνησαν σε κοινή διακήρυξη στις 11 Φεβρουαρίου. Η δήλωση αναφέρεται στη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, στη σημασία των ΜΟΕ, αλλά και μέτρων «για μελλοντική αναζωογόνηση της περιοχής της Αμμοχώστου όταν συμφωνηθεί από τις δύο κοινότητες», ενώ επαναβεβαιώνεται η υποστήριξη των ΗΠΑ «στην άσκηση των κυριάρχων δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας για εξερεύνηση και ανάπτυξη των πόρων στις υπεράκτιες ζώνες της».

Το 2014 σημαδεύεται από την εντατικοποιημένη εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα στη διαδικασία με την επίσκεψη του Αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν, την αντικατάσταση του Ειδικού Συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ Αλεξάντερ Ντάουνερ από το Νορβηγό πρώην Υπουργό Εξωτερικών Έσπεν Μπαρθ Έιντε και την αναστολή των συνομιλιών εξαιτίας των τουρκικών προκλήσεων με την έκδοση οδηγίας προς ναυτιλομένους (NAVTEX) και της έναρξης ερευνών από το σεισμογραφικό σκάφος «Μπαρμπαρός».

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης απέστειλε επιστολή στο ΓΓ του ΟΗΕ, με την ομόφωνη στήριξη των μελών του Εθνικού Συμβουλίου, αναστέλλοντας τη συμμετοχή του στις συνομιλίες.

Η εκλογή του Μουσταφά Ακιντζί στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων το 2015 έδωσε νέα πνοή στις διαπραγματεύσεις με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να επιστρέφει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν με εντατικό ρυθμό το 2016 με αποκορύφωμα την απόφαση να συναντηθούν στο θέρετρο Mont Pelerin στην Ελβετία. Ύστερα από δύο γύρους Αναστασιάδης και Ακιντζί δεν μπόρεσαν να επιτύχουν στις απαραίτητες περαιτέρω συγκλίσεις στα κριτήρια για εδαφικές προσαρμογές που θα άνοιγαν το δρόμο για την τελευταία πράξη των συνομιλιών.

Σύμφωνα με τον Ειδικό Σύμβουλο του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών Έσπεν Μπαρθ Έιντε "οι δυο πλευρές αποφάσισαν «να επιστρέψουν στην Κύπρο και να εξετάσουν την πορεία προς τα μπρος…».

Σε δείπνο στη Λευκωσία την 1η Δεκεμβρίου 2016, αποφάσισαν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις στη Λευκωσία και να συναντηθούν στη Γενεύη. Στις 11 Ιανουαρίου 2017 θα παρουσιάσουν τους χάρτες τους. Από την 12η Ιανουαρίου 2017 θα συγκληθεί Διάσκεψη για την Κύπρο με την πρόσθετη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων και θα προσκληθούν όσα άλλα αρμόδια μέρη απαιτείται.

Πηγή: ΚΥΠ
Ε

ΚΥΠΡΟΣ-ΕΙΣΒΟΛΗ: ΠΟΙΟΙ ΤΗΝ ΚΟΠΑΝΙΣΑΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΕΜΕΙΝΑΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΗΣΑΝ (ΟΝΟΜΑΤΑ)

Αντώνης Κακαράς 

Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η εισβολή των Τούρκων, σχεδιασμένη από παλιά, ξεκίνησε με αφορμή το πραξικόπημα των χουντικών κατά του Μακαρίου. Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα την περίοδο αυτή, δίνουν πρόσθετα στοιχεία για ερμηνεία του τρόπου δράσης και συμπεριφοράς των στελεχών του ναυτικού, και όποιων συναντάμε από τα άλλα όπλα. 
Το Πολεμικό Ναυτικό είχε απώλειες από τη συμμετοχή στις επιχειρήσεις κατά την εισβολή των Τούρκων, όπου καταδείχθηκαν και οι θετικές του πλευρές.

• Η προσβολή από αεροσκάφη και βύθιση της Τ/Α1 με κυβερνήτη το σημαιοφόρο Βερύκιο και ο τραυματισμός του ίδιου και μελών του πληρώματος.
• Η ανατίναξη της Τ/Α3 με κυβερνήτη τον Τσομάκη και η απώλεια όλου του πληρώματος στην ίδια με της Τ/Α1 επίθεση των τουρκικών αεροπλάνων, ενώ προέβαιναν σε ηρωική αλλά καταδικασμένη προσπάθεια προσβολής του τουρκικού στόλου.
• Η απώλεια των υπολοίπων πλοίων της ΝΔΚ.
• Η άμυνα της φρουράς του Κάστρου της Κυρήνειας υπό τον αρχικελευστή Τ/ΠΒ Γαλιάτσο (πόση αντίθεση με την αποστρατεία του αργότερα!).
• Η κατάρριψη αεροσκαφών από τη βάση ΧΡΥΣΟΥΛΗ και το ΠΠ ΛΕΒΕΝΤΗΣ υπό τον Ταβλαρίδη. 
• Όπως και η συμμετοχή του Αρματαγωγού ΛΕΣΒΟΣ στην άμυνα του νησιού, με την αποβίβαση στις 20/7 της δύναμης της ΕΛΔΥΚ (που είχε παραλάβει για αντικατάσταση στις 19/7) και με το βομβαρδισμό της οχυρής τοποθεσίας Μούτουλος των Τουρκοκυπρίων. Οι εύστοχοι χειρισμοί του κυβερνήτη του Α/Γ αντιπλοιάρχου Ελ. Χανδρινού έτσι, ώστε εκτός του αποτελεσματικού βομβαρδισμού, να διασωθεί και το βραδυκίνητο αρματαγωγό.

Αυτά είναι τα πιο σημαντικά από τις εμπλοκές του ΠΝ στην εισβολή των Τούρκων. Τα παραπάνω περιγράφει με συναίσθημα και παραστατικά, ο πλοίαρχος ε.α. Δ. Μαγιάτης σε άρθρο του τον Αύγουστο του ’87 στο περιοδικό Ναυτική Επιθεώρηση.

Για το ρόλο του Τσομάκη στη διάρκεια του πραξικοπήματος (φύλαξη Μακαριακών εντός κάστρου Κερύνειας) δεν εντοπίσθηκε γραπτό κείμενο.
Σύμφωνα με περιγραφή του Σέργη σε βιβλίο του, ο Παπαδάκης καταθέτοντας στην επιτροπή της Βουλής αφού δήλωσε «…. ότι η προσάρραξη οφείλετο σε βλάβη και των δύο κινητήρων του σκάφους …. ομολόγησε ότι ήτο σκόπιμη πράξη και άρνηση προς την εντολή του ναυτικού διοικητού Κύπρου….λόγω αντιδράσεως προς αυτόν…» 

Είναι προφανές πως ο Σέργης αγνοεί το πόρισμα Παππά για το συμβάν, εκτός του ότι στο βιβλίο του είναι εμφανής η αρνητική του θέση έναντι του ΠΝ. Εντυπωσιάζει όμως και η δήλωση του Παπαδάκη. Δεν είναι γνωστές περιπτώσεις σκόπιμης καταστροφής πολεμικών πλοίων από αντίδραση προς προϊστάμενο. Για την προσάραξη της τορπιλακάτου με κυβερνήτη τον Κανδαλέπα(επιβαίνοντος και του Παπαδάκη) διατάχθηκε ΕΔΕ, που διενήργησε ο πλοίαρχος τότε Ν. Παππάς και το πόρισμα της οποίας υποβλήθηκε στις 12-6-75. Κάνει μια λεπτομερή ανάλυση του ατυχήματος εκθέτοντας όχι μόνον τα ξερά στοιχεία του συμβάντος αλλά και όλη την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στο κλιμάκιο του ναυτικού στην Κύπρο με πρωτεργάτη τον Παπαγιάννη.

Δεν διαφαίνεται τάση του Παππά να ΄΄ξεμπλέξει΄΄ τον Κανδαλέπα (Κυβερνήτη) και τον επιβαίνοντα Παπαδάκη (Διοικητή της ΝΒΧ), διότι περιγράφει όλες τις παραλήψεις και τις κινήσεις, που οδήγησαν στην προσάραξη. Έχει γίνει πολλή συζήτηση στο ναυτικό για το ατύχημα αυτό. Έχουν μοιραστεί οι απόψεις ανάλογα και με την τοποθέτηση απέναντι στο Κυπριακό ζήτημα, στη δικτατορία, και στον ίδιο τον Παππά. Το σκάφος κοσμεί τούρκικο μουσείο.
Δεν ξεχνούν βεβαίως οι Τούρκοι, πως και οι ίδιοι βομβάρδισαν από λάθος δικά τους αντιτορπιλικά, καταβυθίζοντας το ένα και προκαλώντας σημαντικές βλάβες σε άλλα. Τα είχαν εκλάβει ως ελληνική νηοπομπή και η επίθεση ακολούθησε την προτροπή του Κίσιντζερ στον Ετσεβίτ, που τον ρώτησε αν συμφωνεί να χτυπήσει, αλλά δείχνει και την αποφασιστικότητα για όλα στην εισβολή.

Ο Παππάς αποδίδει τα λάθη και τις παραλήψεις του Κυβερνήτη και του Παπαδάκη στην υπερκόπωση, την υπερένταση, την άθλια ψυχολογική κατάστασή τους. Με την ευκαιρία του πορίσματος, καταφέρεται του Παπαγιάννη, για τον οποίο γράφει με ένταση και οργή πως οι ηγετικές του ικανότητες είχαν κατασπαταληθεί σε συνωμοτικές και φιλοχουντικές ενέργειες «… εις τον σφαγιασμόν, αλλά και την καταλήστευσιν αλλοίμονον του αείποτε Ελληνικού Κυπριακού λαού, τον οποίον διά των διαφόρων ΄΄Παπαγιάννηδων΄΄ τοσούτον απεγοητεύσαμεν…». Τέλος δεν ξεχνάει και τον Παπαργύρη (΄΄πρωτοπαλίκαρο του Παπαγιάννη΄΄ τον αποκαλεί). Που είχε διαταχθεί από τον τελευταίο την επόμενη ημέρα του ατυχήματος, να διενεργήσει ΕΔΕ και επαναπατριζόμενος έφερε και όλη την αλληλογραφία από την υπόθεση και «...επισείων ταύτην έλεγεν ΄΄εδώ τους έχω τυλιγμένους΄΄ εννοών τους…ατυχήσαντας …της προσαράξεως…συναδέλφους του …»

Η Ναυτική Διοίκηση Κύπρου, με την ανάμιξη τμήματος των ανδρών της στο πραξικόπημα, πρόσθεσε το μερίδιό της στη συνολική ευθύνη για την επέμβαση και τα αποτελέσματά της. Χρέωσε έτσι στο ναυτικό πράξεις που δεν του άρμοζαν. Τα πολεμικά γεγονότα στα οποία έλαβε μέρος η δύναμη του Π.Ν. στην Κύπρο τον Ιούλιο – Αύγουστο 1974, καθώς και οι απώλειες, έχουν συνταχθεί από τους αρμοδίους με βάση εκθέσεις και αναφορές των εμπλακέντων στα γεγονότα αξιωματικών είναι γνωστά.

Η συμπεριφορά των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού στα γεγονότα της Κύπρου καλύπτει όλο σχεδόν το εύρος των ανθρώπινων χαρακτήρων. Δεν υπήρξε ομοιομορφία αντιδράσεων τέτοια, ώστε να βγει το συμπέρασμα, πως αυτό ήταν αποτέλεσμα κοινής εκπαίδευσης και κουλτούρας. Αντίθετα στις συμπεριφορές των στελεχών του στρατού αυτό παρατηρήθηκε, εάν εξαιρέσουμε την απαίτηση δύο από τους αξιωματικούς να τους δοθεί στο πραξικόπημα εντολή του Α/ΓΕΣ. Στις συσκέψεις των στελεχών του ναυτικού έχουμε αντιδράσεις ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση του καθενός. Όλοι φοβούνται τον βίαιο, αυταρχικό και μονίμως απειλούνται Παπαγιάννη, αλλά δεν υποχωρούν χωρίς αντιρρήσεις, και μάλιστα κάποιοι αρνούνται να συμπράξουν.

Στις επιχειρήσεις του πραξικοπήματος έχουμε και κλοπές από σπίτια πλουσίων που ερευνήθηκαν. Δεν γίνεται πιστευτός ο Παπαγιάννης για τη βαλίτσα με τα χρήματα του Αζίνα. Ούτε οι υπόλοιποι για την καταλήστευση και στο τέλος ανατίναξη του σπιτιού του. Οι τυχοδιώκτες δεν ήταν του είδους των ρομαντικών του κινηματογράφου. Ήταν άρπαγες και συγχρόνως ασυνείδητοι και χωρίς αρχές και ιδεολογία οπαδοί της ΄΄επανάστασης΄΄. Υπήρξαν μικροί και σ’ αυτό το σημείο ακόμα. Τα είδη που άρπαξαν τα ονόμασαν ΄΄λάφυρα΄΄, ως να ήταν αποτέλεσμα αγώνα με ίσους όρους σε μάχη κατά εχθρού του Έθνους. Ο Παπαγιάννης φοβάται για τη ζωή του μετά την εισβολή των Τούρκων και φεύγει τρέχοντας από την Κύπρο, αντί να ζητήσει επίμονα να καθίσει και να πολεμήσει.

Υπήρξαν και αυτοί στο ναυτικό, και δίκαια ο Παππάς εξανίσταται και εκφράζεται βίαια στην ΕΔΕ για τους καταλύτες της παράδοσης του ΠΝ. Τα στελέχη του όπλου αυτού πιστεύουν στην ΄΄παράδοση΄΄ του Πολεμικού Ναυτικού, το ίδιο και του Στρατού πιστεύουν στη δική τους παράδοση. Και όλοι πιστεύουν στις παραδόσεις και του Έθνους και των Ελλήνων. Όπως ακριβώς κάνουν και όλοι οι λαοί του κόσμου και όλα τα μέλη μικρών και μεγάλων κοινωνιών. Υπάρχουν όμως και εκείνοι, που μιλούν για τέτοιου είδους παράδοση, ενώ είναι έτοιμοι να την θυσιάσουν σε συμφέροντα, που εύκολα τα εντάσσουν και αυτά στην ΄΄παράδοση΄΄. 
Από το στρώμα των στελεχών των ΕΔ τέτοιοι είναι, για την περίοδο που εξετάζουμε, όσοι εκμεταλλεύτηκαν για προσωπικό οικονομικό και άλλο όφελος, την ισχύ που τους έδινε η υπηρεσία και η αφοσίωσή τους στα αυταρχικά καθεστώτα, όπως της 21ης Απριλίου 1967.

Από την πλευρά του στρατού ξηράς παίρνουμε μια ιδέα από την έκθεση ενός εξ αυτών, για τον τρόπο θεώρησης των πραγμάτων και δράσης μερικών από τα στελέχη, που υπηρετούσαν την ίδια περίοδο στην Κύπρο. 

Ο Αλευρομάγειρος ήταν αξιωματικός του στρατού και υπηρετούσε ως ταγματάρχης στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974. Επιστρέφοντας υποβάλλει και αυτός όπως όλοι την αναφορά του για τα συμβάντα στην Κύπρο στο πραξικόπημα και την εισβολή. Είναι η προσωπική του συμμετοχή στα γεγονότα και δεν έχει τίποτα να κρύψει. Αντίθετα εκθέτει εκείνα των οποίων υπήρξε πρωταγωνιστής, ως ασκών διοίκηση στην άμυνα κατά τη δεύτερη φάση της επιχείρησης των Τούρκων ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ, και για τα οποία ο οποιοσδήποτε θα ήταν περήφανος.

Ο αξιωματικός αυτός πολέμησε στην Κύπρο (όπως και άλλοι που ήταν εκεί αλλά όχι όλοι), διοίκησε καλά το Τάγμα του αποτελούμενο από επιστράτους Κυπρίους, ήταν μπροστά στη μάχη, γι’ αυτό και άντεξε και δεν παρέδωσε τις θέσεις, που τον διέταξαν να προστατέψει, παρά τη σφοδρότητα των επιθέσεων. 

Ο Αλευρομάγειρος ξεχωρίζει από τα στελέχη που παρήγαγε η ΣΣΕ μεταπολεμικά, όπως και μια σειρά άλλοι που επίσης φέρθηκαν πατριωτικά, όταν αντιτάχθηκαν στη δικτατορία και πολέμησαν και στην εισβολή στην Κύπρο. Δεν διατίθεται (από τον γράφοντα) αρχειακό υλικό, που να καλύπτει το χώρο του στρατού ξηράς, πλην όσων παρουσιάζονται εδώ.

Λέει ο Αλευρομάγειρος στα συμπεράσματά του: «…όπου ο ηγήτωρ ευρίσκετο εις την πρώτην γραμμήν και εμάχετο παρά το πλευρόν του ουδείς εγκατέλειψεν τας θέσεις του. Όπου υπήρξεν εγκατάλειψις θέσεως τούτο οφείλετο εις την αδράνειαν των ηγητόρων του…». Και όταν μιλάει για ΄΄ηγήτορα΄΄ δεν εννοεί το στρατηγό, αλλά τον μικρό αξιωματικό τον επικεφαλής των μαχόμενων. Με το ΄΄εάν όμως δεν γράφεται η ιστορία και ο ταγματάρχης, που κράτησε το μέτωπο που του ανέθεσαν στη Λευκωσία με Ελληνοκυπρίους επιστράτους από την Αμμόχωστο, δεν γνώριζε όταν έγραφε την αναφορά του, πως ήταν υπονομευμένη από τον Ιωαννίδη η αντίσταση στην εισβολή.

Οι ΄΄Ημερήσιες Διαταγές΄΄ του διοικητή του 336 ΤΠ, που εκδόθηκαν ενώ διαρκούσε ο αγώνας κατά του εισβολέα, είναι ενδεικτικές των συνθηκών αλλά και της προσπάθειας για ανύψωση του ηθικού των μαχητών. Από τη διαταγή της 29ης Οκτωβρίου 1974 όπου περιλαμβάνονται οι προτάσεις του (΄΄διαμνημόνευση΄΄) για απονομή ηθικών αμοιβών (παρασήμων και μεταλλίων) διαπιστώνει κανείς και την επί μέρους συμπεριφορά των στελεχών και στρατιωτών του τάγματός του. Ήταν πολεμιστές καλοί και ριψοκίνδυνοι!

Εντύπωση επίσης προξενεί το γεγονός πως στην Αμμόχωστο δεν υπήρξαν στην ουσία συγκρούσεις στο πραξικόπημα, εκτός από πυροβολισμούς κατά του κτηρίου της Εθνοφρουράς, που δεν είχαν συνέχεια. Ένας από τους Ελλαδίτες ο διοικητής Κ. Ζαρκάδας και από τους Κυπρίους ο αστυνόμος Φεσσάς κατάφεραν να κρατήσουν την πόλη χωρίς θύματα.

Οι υπερασπιστές της Αμμοχώστου όμως, υποχώρησαν σχεδόν αμαχητί μετά σχετική εντολή σε λίγες ημέρες μπροστά στον προελαύνοντα ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ. Οι Τούρκοι δεν προχωρούσαν πέραν εκείνων, που είχαν σχεδιάσει, εάν συναντούσαν αντίσταση.

Ο στρατιωτικός συγγραφέας (Σέργης) στο μέρος όπου περιγράφει τη σχεδίαση του ΓΕΕΦ για αντιμετώπιση του επερχόμενου ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, αφήνει με σαφήνεια να εννοηθεί πως, δεν υπήρχαν πλέον ελπίδες στην Κύπρο για τίποτε άλλο εκτός από υποχώρηση. Και μάλιστα ακριβώς στη γραμμή που διεκδικούσαν οι Τούρκοι, ήτοι τη σημερινή διαχωριστική των δύο κοινοτήτων.

Έτσι όμως προβάλλεται η μοιρολατρική θέση της έλλειψης σθένους για πόλεμο. Με στρατιωτική ηγεσία στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο ακατάλληλων και απρόθυμων για πόλεμο. Εν τούτοις υπήρξαν και στον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ μονάδες που πολέμησαν με ηρωισμό,. Και άλλες περιπτώσεις περιγράφονται και για τις δύο φάσεις των επιχειρήσεων με περισσότερες ηρωικές στον ΑΤΤΙΛΑ Ι. Καταγράφει όμως ο Σέργης με πολλή προσοχή, που δύσκολα γίνονται αντιληπτές για τον αμύητο στη στρατιωτική ορολογία , και περιπτώσεις δειλίας, αποφυγής της συμμετοχής σε μάχη, εγκατάλειψης σε άλλους της ευθύνης διοίκησης μονάδων, διάλυσης ολόκληρων μονάδων προ του εχθρού, μη υλοποίησης διαταγών κ.ο.κ

Οι Τούρκοι είχαν ορίσει τη γραμμή όπου ήθελαν να φτάσουν. Είναι εκείνη που σήμερα κατέχουν, εκτός του ελληνοκυπριακού τμήματος της Αμμοχώστου, που δεν ήταν στόχος τους. Το τμήμα αυτό εγκαταλείφθηκε κατά διαταγήν των νέων υπευθύνων της άμυνας του νησιού στη μεταπολίτευση.

Στη Γενεύη οι Τούρκοι έδωσαν το τελεσίγραφο και είπαν τι ακριβώς απαιτούσαν. Τότε ο Γκιουνές έδινε προθεσμία λίγης ώρας να απαντήσουν οι της ελληνικής αντιπροσωπείας, για την άμεση υπογραφή συμφωνίας. Ήξεραν, πως δεν μπορούν να δεχτούν οι Μαύρος-Κληρίδης. Και έτσι είχαν την αφορμή για την προέλαση του ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ. Κανείς δεν θα υπέγραφε τέτοια συμφωνία.

Κατά μία άποψη ο συσχετισμός δυνάμεων στην Κύπρο μετά τον ΑΤΤΙΛΑ Ι, το ηθικό των ελληνικών και ελληνοκυπριακών δυνάμεων και οι λοιποί δυσμενείς παράγοντες, όπως και οι θέσεις που πλέον κατείχαν οι Τούρκοι , οδήγησαν το ΓΕΕΦ στη σχεδίαση (κατόπιν εντολής του ΑΕΔ) της υποχώρησης στη σημερινή γραμμή. Με κύριο στόχο να μην υπάρξουν ανθρώπινες απώλειες αφού τίποτα δεν λειτουργούσε πλέον υπέρ της ελληνικής πλευράς.
Έτσι προέκυψε η αμαχητί σχεδόν υπόλοιπη κατάληψη εδαφών στον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, που σήμερα ουσιαστικά είναι κάτι παραπάνω από την περίφημη ΄΄γραμμή Γκιουνές΄΄.

Υπήρξαν Μονάδες που πολέμησαν γενναία στην Κύπρο. Όπως υπήρξαν και μαχητές που επέδειξαν ιδιαίτερο ηρωισμό, μην υποχωρώντας μέχρι που σκοτώθηκαν. Ενδεικτικά σημειώνουμε περιπτώσεις που ξεχωρίζουν, καίτοι μια τέτοια επιλογή αφήνει απέξω και άλλους, που δεν αναφέρονται σε σχετικές εκδόσεις.
• Η δράση του 251 ΤΕ με τον αντισυνταγματάρχη Παύλο Κουρούπη, που σκοτώθηκε τελικά,
• η 31 ΜΚ στην πιο εντυπωσιακή κατάληψη του οχυρωμένου υψώματος Κοτζάκαγια,
• η τριλοχία της ΕΛΔΥΚ υπό τον αντισυνταγματάρχη Παναγιώτη Σταυρουλόπουλο και με τον ανθυπασπιστή Κέντρα να καλύπτει με τους άνδρες του μαχόμενος την απαγκίστρωση των υπολοίπων και έτσι «…θυσιάσθηκε για την διάσωση άλλων ανδρών της ΕΛΔΥΚ…», το 211 ΤΕ και το 336 ΤΕ.

Οι τρεις τελευταίες είναι και εκείνες που εμφανίζονται να αμύνονται με πείσμα σε αλλεπάλληλες επιθέσεις στον ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ. Δεν υπήρξαν πολλές περιπτώσεις ενόπλων συγκρούσεων μετεμφυλιακά, για να αποδείξουν, πως ό,τι μάθαιναν στις σχολές και στις ασκήσεις, τα εφάρμοζαν στην πράξη.
Τα μεταπολεμικά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, οι μικροί αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί επέδειξαν, όχι μόνον στη μάχη αλλά και σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων, συμπεριφορά πιο αγνή, πιο ανιδιοτελή, πιο καθαρή από των μεγάλων βαθμών. Ανεξάρτητα ότι εξηγείται και για άλλους λόγους αυτό, σημαίνει πως οι αλλεπάλληλες κρίσεις και καθάρσεις φέρνουν σταδιακά στην κορυφή αξιωματικούς δομής, λογικής και συμπεριφοράς επιθυμητής στους ελέγχοντες τις ΕΔ.

Έτσι έχουμε και όλους ανεξαιρέτως τους στρατηγούς, ναυάρχους και πτέραρχους να υπακούουν σε έναν ταξίαρχο (τον Ιωαννίδη). Ο Γεωργίτσης και οι άλλοι υψηλόβαθμοι του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου, δεν έφεραν αντίρρηση, καίτοι φαινόταν ο παραλογισμός της κίνησης. Έφεραν αντίρρηση μικρών βαθμών αξιωματικοί.

Από το στρατό οι δύο επικεφαλής των αρμάτων ζήτησαν γραπτή εντολή του Α/ΓΕΣ. Από το ναυτικό στην αρχή σχεδόν όλοι αντέδρασαν, και κάποιοι αρνήθηκαν πεισματικά μέχρι τέλους, να συμπράξουν.

Την ίδια στιγμή προκαλεί ερωτηματικά και το ότι δεν υπήρξε δυναμική αντίδραση από Έλληνες στρατιωτικούς στο πραξικόπημα στην Κύπρο. Η εξήγηση είναι, πως η συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών ήταν επιλεγμένοι από τη χούντα μεταξύ των πιστών στην ΄΄επανάσταση΄΄ αλλά και αντιμακαριακών. Αν και αυτά τα δύο πάνε μαζί. Παράλληλα με την πλύση εγκεφάλου, το κλίμα, την τρομοκρατία.

Ο Αλευρομάγειρος, καθώς και κάποιοι ακόμα, που δεν ήταν πιστοί στο καθεστώς, απλά είχαν διαλάθει και δεν τους ενημέρωσε και κανείς για τη σχεδίαση. Δεν έχει δίκιο όταν γράφει στην αναφορά του πως, μόνον οι δράσαντες στις επιχειρήσεις γνώριζαν το πραξικόπημα. Ο Γουλέας γράφει στη δική του αναφορά πως «…την 12ην, 13ην και 14ην Ιουλίου …υπήρξαν συζητήσεις μεταξύ των αξιωματικών …επί του γεγονότος ότι, ικανός αριθμός νυμφευμένων υπαξιωματικών είχεν αποστείλει τας οικογενείας του εις Ελλάδα…».

Τις τελευταίες ημέρες το γνώριζαν, στο ναυτικό τουλάχιστον, όλοι εκείνοι που ήταν στην Κύπρο. Πόσο μάλλον του στρατού. Στον ίδιο βέβαια, αποκλείεται να έδειχνε εμπιστοσύνη οποιοσδήποτε μυημένος στο πραξικόπημα. Δεν εξηγείται διαφορετικά. Το ότι δεν υπήρξαν ούτε και από το ναυτικό δυναμικές αντιδράσεις, πάλι με τον ίδιο τρόπο εξηγείται. 

Πηγή: www.onalert.gr